New

Фразеалогія

Варыянт 1

Тэст А

А1. Адзначне фразеалагізмы:

1) малоць пшаніцу; 2) кляваць зерне; 3) кляваць носам; 4) рукой падаць; 5) малоць языком.

А2. Адзначце фразеалагізмы, значэнне якіх растлумачана правільна:

1) стрэляны воўк — 'каварны, крывадушны чалавек';

2) вочы на мокрым месцы — 'часта плача';

3)  бачыцъ наскрозъ — 'ацэньваць што-небудзь аднабакова,толькі са сваіх пазіцый';

4)  ад альфы да амегі — 'ад пачатку да канца, цалкам';

5)  біцца як рыба аб лёд — 'вельмі горача, настойліва даводзіцьшто-небудзь, запэўніваць у чым-небудзь'.

A3. Адзначце фразеалагізмы, да якіх правільна падабраны словы-сінонімы:

1) зарубіць на носе — запомніць; 2) ні свет ні зара — позна; 3) рукой падаць — блізка;

4) разводзіць рукамі — дапамагчы; 5) бібікі біць — гультаяваць.

А4. Адзначце, да якіх рускіх фразеалагізмаў правільна падабраны беларускія адпаведнікі:

1) цыплят по осени считают — кураня не пакрыўдзіць;

2) час от часу не легче — чым далей, тым цяжэй;

3) бережёного и бог бережёт — бог не цяля, бачыць круцяля;

4) волка ноги кормят — воўчая натура ў лес глядзіць;

5) видна птица по полёту — відаць пана па халявах.

А5. Адзначце фразеалагізмы, якія суадносяцца з назоўнікам:

1) першая ластаўка; 2) каша ў галаве; 3) гульня з агнём; 4) дзіцячы лепет; 5) бярозавая каша.

А6. Адзначце, з якой часцінай мовы суадносіцца фразеалагізм у сказе:

Усе ад мала да вяліка падзей чакалі ў Петрушах.

1) Назоўнікам; 2) прыметнікам; 3) займеннікам; 4) лічэбнікам; 5) дзеясловам.

А7. Адзначце сказы, у якіх фразеалагізмы суадносяцца з дзеясловам:

1) I збірае дзед манаткі ды бубніць сабе пад нос: "Дзе ж ён дзеўся, небажаткі? Куды прах яго панёс?"

2)  Ідзі, панюхай і ты пороху — больш чаго зразумееш.

3)  Гэта раней навуку дзялілі для бедных і багатых: багатым —універсітэты, бедным — гула асмаленая.

4)  Калі ласка, палюбуйцеся на гэтага героя, які ўчыніў у классемамаева пабоішча.

5)  Яны маўчалі, нават Янка, такі ўжо шчыры, адданы друг,і той не падаваў голасу.

А8. Адзначце, якім членам сказа з'яўляецца фразеалагізм у сказе:

Так, брат! Падумаць моцна трэба, — само не зваліцца нам з не­ба, — каб мець больш пэўны свой прыпынак і мець ва ўласнасці будынак...

1)Дзейнікам;2) выказнікам;3) дапаўненнем; 4) азначэннем; 5) акалічнасцю.

А9. Адзначце сказы, у якіх фразеалагізмы з'яўляюнца акалічнасцю:

1)  Таго Міканора каморнік сорак разоў абкруціць вакол пальца.

2)  Безаглядкі кінуўся я ад гэтага страшнага месца.

3)  Знічкамі-іскрынкамі спадзе на вёскі і мястэчкі агнявая легенда, праметэеў агонь распаліць сэрцы, асветліць шлях у будучыню.

4)  Цяпер ужо кожнае слова майго друга для мяне на вагу зо­лота.

5)  Я, прызнацца, думаў спачатку застацца тут на векі вечныя, спадабалася тут мне і зямля, і людзі...

А10. Устанавіце адпаведнасць паміж рускімі фразеалагізмамі і іх беларускімі адпаведнікамі. Адзначце нумар правільнага адказу.

A.Беречь как зеницу ока.                     1. На вярбе грушы (растуць).

Б. Нести ахинею.                                 2. Цыркаць па кропельцы.

Г. Из уст в уста                                    3. Глядзець як вока.

Д. В час по чайной ложке.                    4.Няўрокам кажучы.

                                                           5. 3 вуха на вуха.

1) АЗБ1В2Г5;2) А4Б1В2ГЗ; 3) А1Б2ВЗГ4;4) А2Б4В1Г3;5) А4Б2В1ГЗ.

 

Тэст В

В1. Закончыце фармулёуку:

Устойлівае спалучэнне слоў з адзіным цэласным значэннем — гэта …

В2.Запішыце слова, якое прапушчана ў фразеалагізме нікому... незапарушыць.

В3.Знайдзіце сярод прыведзеных спалучэнняў слоў фразеалагізм і запішыце яго:

1) ляцець у самалёце; 2) крылы птушкі; 3) ляцець на крылах; 4) бацькоўскае шчасце;

2) высока ляцець.

В4.Запішыце ў пачатковай форме, з якой часцінай мовы суадносіцца фразеалагізм кропля ў моры:

В5.Выберыце і запішыце фразеалагізм, які суадносіцца з прыметнікам:

1) ад зямлі не адрос; 2) адлежваць бакі; 3) хоць адбаўляй; 4) адбіцца ад рук;

5) адвод вачэй.

В6.Запішыце ў пачатковай форме, якім членам сказа з'яўляецца фразеалагізм у сказе:      

Я чую, што ў мяне няма грунту пад нагамі, бо я не намеціў сабе пэўнага плана работы.

В7. Выберыце і запішыце фразеалагізм, які з'яўляецца азначэннем у сказе:

1) Дабрэню пачынала надакучваць гульня ў паддаўкі: што б ён ні сказаў, Лёнька адразу ж пагаджаўся...

2) Не варта з-за дробязі гусей дражніць.

3) Перад табою ламаць шапку не збіраюся!

4) Ніхто не скажа без задняй думкі, што Лазар — дрэнны гаспадар.

5) Вярнулася пара бабінага лета.

В8.Устанавіце адпаведнасць паміж фразеалагізмамі і іх значэннем. Адказз апішыце.

А. Курам на смех.

Б. Як курыца лапай.

В. Курыць фіміям.

Г. Кусаць сабе локці.

1) Надзвычай узвялічваць, лісліва праслаўляць каго-небудзь.

2) Горка шкадаваць аб чым-небудзь няздзейсненым.

3) Вельмі неразборліва, неахайна.

4) Слабавольны, бесхарактарны чалавек.

5) Вельмі недарэчна, бяссэнсава.

В9. Устанавіце адпаведнасць паміж фразеалагізмамі і іх сінтаксічнай роляй у сказе. Адказ запішыце.

А. Не можа яна сядзець склаўшырукі.

Б. Паглядзеў, што лёгкага хлеба нідзе няма.

В. Надвор'е стаіць як па заказу.

Г. Вельмі даўся ў знакі ўсім гэты злосны чалавек.

1) Дапаўненне. 2.) Азначэнне. 3.) Выказнік. 4.) Акалічнасць. 5.) Дзейнік.

В10. Устанавіце адпаведнасць паміж рускімі фразеалагізмамі і іх беларускімі адпаведнікамі. Адказ запішыце.

A. Несолоно хлебавши.             1. Маладзіна як брусніца.

Б. Кровь с молоком.                 2. Да абуха дабіць.

B. Довести до ручки.                3. Трымаць у абцугах.

Г. Нести вздор.                        4. Гарох з капустай мяшаць.

                                               5. Круп шылам наеўся.

 

Варыянт 2

Тэст А

А1. Адзначце фразеалагізмы:

1) павесіць нос; 2) фарбаваць падлогу; 3) табаку важыць; 4) згусціць фарбы; 5) шмат важыць.

А2. Адзначце фразеалагізмы, значэнне якіх растлумачана правільна:

1) акунцца з галавой — 'поўнасцю прысвяціць сябе чаму-небудзь';

2) воўку авечай шкуры — 'вельмі вопытны, спрактыкаваны ча­лавек';

3)за дрэвамі не бачыць лесу — 'за чым-небудзь дробным незаўважаць значнага, вялікага';

4) вочы зліпаюцца — 'бескарысліва, дарэмна, толькі з-за сімпатыі да каго-небудзь';

5) выкінуць з головы — 'перастаць думаць пра каго-небудзь,што-небудзь'.

A3. Адзначце фразеалагізмы, да якіх правільна падабраны словы-сінонімы:

1) збыць з рук - пазбавіцца; 2) абводзіць вакол пальца — падманваць;

3) аршын з шапкай — вялікі; 4) пасля дожджыку ў чацвер — ніколі;

5) заткнуць за пояс — замоўкнуць.

А4. Адзначце, да якіх рускіх фразеалагізмаў правільна падабраны беларускія адпаведнікі:

1) бедность — не порок — латаная світка не загана;

2) беречь как зеницу ока — шанаваць як свае вока;

3) в огороде бузина, а в Киеве дядька — хто пра хату, а хто пра лапату;

4) два сапога пара — два вазы і цэбар;

5) душа ушла в пятки — душа не горнецца.

А5. Адзначце фразеалагізмы, якія суадносяцца з дзеясловам:

1) камар носа не падточыць; 2) кроў у жылах стыне; 3) легчы касцьмі;

4) кануць у лету; 5) без крывінкі на твары.

А6. Адзначце. з якой часцінай мовы суадносіцца фразеалагізм у сказе:

За вочы бэсціць, дзёгцем мажа і несусвеціцу нясе, а стрэне — кампліменты кожа і доўга дзве рукі трасе.

1) Назоўнікам; 2) прыметнікам; 3) займеннікам;4) лічэбнікам;5) дзеясловам.

А7. Адзначцесказы,у якіх фразеалагізмы суадносяццаз прыметнікам:

1) Яна хацеласказаць, што свавольства яго вомегам вылазіць.

2) Самі сабою толькі хвоі растуць, а ты, Вулляна, са свайгосына сырыцы не выкруціла.   3) Тыдзень часу, і грэбля была як яечка.

4) Хто пра іх паклапоціцца, абароніць ад такіх гарачых галоў,як ротмістр Ягашын?

5) Уваходзіў у хату ён гол як сакол, доўга думаў над сваей доляй.

А8. Адзначце, якім членам сказаз'яўляецца фразеалагізм у сказе:

І мы не забудзем ніколі, суседзі мае, землякі, як родному ў хаце пісалі, сядзелі — плячо да пляча.

1) Длейнікам; 2) азначэннем; 3) выказнікам; 4)акалічнасцю; 5) дапаўненнем.

А9. Адзначце сказы, у якіх фразеалагізмы з'яўляюцца азначэннем:

1) 3 маленства ведаю і да глыбіні душы люблю гэты рамантычны край, дзе жывуць добрыя і працавітыя людзі.

2) Не літасці ў ворага маліць, прасіць, хоць і дамоклаў меч над галавой вісіць.

3) Як бы, паверыўшы ў байкі тыя, пагнаўшыся за тым жураўлём у небе, не страцілі тое, што яшчэ засталося.

4) Старшыня чалавек бывалы, з царому галаве, з ім гаварыць цікава пра ўсё.

5) Ляжыіць Міколка ні жывы німёртвы і толькі чуе, як моцна б'ецца яго сэрца.

А10. Устанавіце адпаведнасць паміж рускімі фразеалагізмамі і іх бсларускімі адпаведнікамі. Адзначце нумар правільнага адказу.

А. Быть на верху блаженства.               1. На сем сукоў садзіцца.

Б. Вверх тормашками.                           2. Дагары нагамі.

В. Гоняться за двумя зайцами.               3. Два вазы і цэбар

Г. Менять шило на мыло.                       4. Гаршчок на гліну мяняць.

                                                             5. На матчыным беразе быць.

1) АЗВ1В2Г5;2)А4БЗВ2Г1; 3) А5Б2В1Г4;4) А2Б4В1Г5; 5) А4Б2В1ГЗ.

 

ТЭСТ В

В1. Закончыце фармулёўку:

Трапнае вобразнае выслоўе пісьменніка, грамадскага дзеяча, якое стала агульнавядомым і ўжываецца як готовая моўная адзінка — гэта …

В2.Запішыце слова, якое прапушчана ў фразеалагізме каса на ... наскочыла:

В3.    Знайдзіце сяродпрыведзеных спалучэнняў слоў фразеалагізм і запішыцe яго:

1) лавіць погляд; 2) лавіць момант; 3) лавіць рыбу; 4) лавіць на слове; 5) лавіць сябра.

В4.Запішыце ў пачатковай форме, з якой часцінай мовы суадносіцца фразеалагізм ні крывінкі ў твары.

В5. Выберыце і запішыце фразеалагізм, які суадносіцца з назоўнікам:

1) адурыць галаву; 2) базарная баба; 3) акінуць вокам; 4) два боты пара; 5) як у ваду глядзеў.

В6.Запішыце ў пачатковай форме, якім членам сказа з'яўляецца фразеалагізм у сказе:

Раз за разам гоп ды гоп: над гарохам грэю лоб; як малайка, біч мільгае, трохі й жонка памагае.

В7. Выберыце і запішыце фразеалагізм, які з’яўляецца акалічнасцю ў сказе:

1) Глыбокі сімвалічны сэнс ёсць у тым, што лебядзіная песня Янкі Купалы — верш аб Радзіме, якую паэт бачыў азоранай магутным святлом жыцця.

2) Праз тыдзень прыйшла да Алесі свайго роду дэлегацыя ад моладзі з просьбай, каб у яе хаце зрабілі вечарынку.

3) Слова ў слова памятае Салавей казку дзеда.

4) Не мне вас вучыць, рэжысер увесь час павінен набіваць сабе руку, як музыкант.

5) Такі ж не мелюць языком, а праўду кажуць людзі: як папаўзеш ты за жуком, дык апынешся ў брудзе.

 

разгарнуць » / « згарнуць

Тэст № 5

Інструкцыя для вучняў: На выкананне тэста адводзіцца 90 хвілін. Заданні рэкамендуецца вы-конваць паслядоўна. Калі заданне не ўдаецца выканаць адразу, пера-ходзьце да наступнага. Калі застаецца час, вяртайцеся да прапушча-ных заданняў. У кожным заданні можа быць больш за 1 правільны адказ. Нумары выбраных адказаў адзначце ў бланку пад нумарам задання.

А1. Адзначце словы, у якіх літара ц абазначае мяккі гук [ц'] .

1)    цэгла                                                4)у самалёце

2)    на плоце                                           5) пазіцыйны

3)    ланцуг

А2. Адзначце радкі, дзе ўсе падкрэсленыя галосныя з'яўляюцца націскнымі.

1)     абутковы, веснавы                         4) кулінарыя, дубліраваць

2)     шэсцьдзесят, параліч                      5) дыямент, загарадка

3)     алфавіт, каўчук,

АЗ. Адзначце словы, у якіх пішацца літара Э.

1)     ш.. .рсцяны                                          4) р... льеф

2)     ш.. .сць                                                5) ац.. .нка

3)     інж...нер

А4. Адзначце словы, у якіх пішацца літара Я.

1)      земл...коп                                          4)кул...мёт

2)     св...тлавалосы                                     5) жыцц...сцвярджальны

3)     словазм...ненне

А5. Адзначце словы, у якіх пішацца літара Й.

1)     за.. .кацца                                            4) па.. .граць

2)     пады.. .сці                                             5) вы.. .грыш

3)     сы...граць

А6. Адзначце словы, у якіх пішацца прыстаўная літара.

1)     ...этакі                                                4) ...ультыматум

2)     за...ушніцы                                         5) ...ронія

3)     Радзі...он

А7. Адзначце словы, у якіх пішацца літара Ў.

1)    ва ...ладзікаўказе                             4) збожжа...борка

2)    а...дыенцыя                                      5) а...л

3)    рабочыя-...пакоўшчыкі

А8. Адзначце словы, у якіх пішацца мяккі знак.

1)    подз...віг                                            4)аген...чык

2)    дзес...ці                                              5)Сібір...ю

3)    ішан...

А9. Адзначце словы, у якіх прапушчана літара.

1)    аванпос.. .ны                                        4) фаршта.. .т

2)    со...нца                                                 5) ра...сада

3)    ра...злавацца

АІО. Адзначце выпадкі, калі пры ўтварэнні патрэбнай формы адбываецца чар-гаванне зычных гукаў.

1)    званочак на (дугу)                        4) падысці да (хатка)

2)    з новай (эпоха)                             5) ехаць па (мост)

3)    стаяць на (дарога)

А11. Адзначце словы, у якіх пішацца вялікая літара.

1)      Мар'іна (Г,г)орка                         4) (Н,н)овы год

2)     (П,п)аўночны полюс                     5) (К,к)упалаўскія вершы

3)     (М,м)інскія вуліцы

А12. Адзначце словы, якія ўтвораны шляхам складання асноў.

1)    земляроб                                        4) цар-дуб

2)    хата-чытальня                                 5) снегапад

3)    своеасаблівы

АІЗ. Адзначце словазлучэнні, у якіх выдзеленыя словы ўжыты правільна.

1)    адукаваны чалавек                          4) не апраўдаў давер

2)    адукацыйны чалавек                       5) не апраўдаць даверлівасць

3)    адукаваная ўстанова

А14. Адзначце радкі, у якіх усе словы з'яўляюцца сінанімічнымі.

1)    абнавіць, асвяжыць, рэстаўрыраваць      4) абавязкова, безумоўна, немінуча

2)    вільготны, сыры, вадкі                            5) палеткі, палі, нівы

3)    абараніць, адстаяць

А15. Адзначце словы, якія пішуцца праз злучок.

1)    агульна_народны                        4) паў_Еўропы

2)    грамадска_палітычны                  5) генерал_маёр

3)    паў_горада

А16. Адзначце назоўнікі з канчаткам -У (-Ю).

1)    убачыць жыраф...                          4) аб містэр...

2)    купіць хлеб...                                 5) няма выбар...

3)    не адчуваць стом...

А17. Адзначце сказы, у якіх дапушчаны памылкі.

1)    Прыезджы маэстра захапіў усіх, хто трапіў на яго канцэрт.

2)    На дэсерт мае суседкі заказалі смачны жэле.

3)    Маршрутнае таксі рэгулярна ходзіць па вуліцах нашага горада.

4)    Прыгожае какаду не водзіцца ў нашых лясах.

5)    Урачысты рэквіем Моцарта выконвае сімфанічны аркестр.

А18. Адзначце дзеясловы, якія ўжываюцца з канчаткам -іць(-ыць).

1)    выбер(а,ы)ць                                 4) выраш(а,ы)ць

2)    патуш(а,ы)ць                                  5) знойдз(е,і)ць

3)    пахн(е,і)ць

А19. Адзначце сказы са стылістычна-граматычнымі памылкамі.

1)    Малако таннейшае, чым масла.

2)    Ціхі акіян найглыбейшы за Атлантычны.

3)    Матчыны пірагі самыя смачныя.

4)    Здароўе даражэй багацця.

5)    Да грамады падьшюў самы стараваты дзед.

А20. Адзначце лічэбнікі, у якіх пішацца літара Е.

1)   с.мнаццаць                                      4) п...цьсот

2)   дзес...ць                                          5) дз...вяноста                       і'

3)    с.мідзесяты

А21. Адзначце сказы, у якіх ужываецца зваротны займеннік сябе.

1)    Ужо другі дзень Корсак не знаходзіўспакою.

2)    Царык азірнуўся і, прыціскаючы да_ левую руку, засмяяўся.

3)    Не сціх Царык яшчэ і на рыпучым ганку, прыпыніўшыся і прапускаючы на-
перад_ Міцю.

4)    Сам з__ пагаворыш, і гарката спадзе з душы.

5)    У сне Міця ўбачыў___ з Чэсяй у нейкім таварным вагоне.

А22. Адзначце словазлучэнні з няправільным ужываннем дзеепрыметнікаў.

1)     падрыхтаваны ўрок                     4) напісаны адказ

2)     зразумелы адказ                          5) нечапатыя рэчы

3)     пажаўцеўшыйся ліст

А23. Адзначце сказы са стылістычна-граматычнымі памылкамі.

1)     Лежачы на сене, добра думаць пра вечнае.

2)     Ліхтар гарэў, вымалёўваючы квадрат акна.

3)     Слухаючы выступленне, узнікаюць розныя думкі.

4)     Не хваліся сеўшы, а хваліся з'еўшы.

5)     Дагледзіўшы зямлю, будзе ж нешта расці на ёй.

А24. Адзначце словы, якія пішуцца разам.

1)    падняцца на_ верх гары                 4) спаць на_хаду

2)    што_вечар                                     5) спяваў па_нямецку

3)    да_волі адпачываць

А25. Адзначце сказы, у якіх НЕ<НЯ) пішацца асобна.

1)     (Н.. .)прыяцель наступае.

2)     Пішчаць (н...)мышы, а хтоеьці яшчэ.

3)     Спіс далёка (н... )поўны.

4)     Застаўся (н...)свежы хлеб.

5)     Бацьку (н...)здаровіцца.

А26. Адзначце пропускі, дзе пішацца НЕ (НЯ).

Што толькі н_¹ казалі пра яго людзі! Iшто ён не мае н_²роду н_³племені, і што ў яго снегу леташняга н_⁴дапросішся... Але ўсё гэта было н_⁵праўдай.

А27. Адзначце сказы з моўнымі памылкамі.

1)    Перад ганкам стаяла чалавек пятнаццаць калгаснікаў.

2)    У васьмі кіламетрах адсюль у быстры Нёман упадае ціхая рачулка Вуша.

3)    Валя пабегла за доктарам.

4)    Зямля сумуе па плузе і па насенні, па жніўнай песні.

А28. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца працяжнік.

1)    Шчасце_ крочыць з маленькім сынам просекай і гаварыць пра птушак.

2)    Я__ радавы запасу і будучыні творца.

3)    Я__ хаджу закаханы ў твае краявіды і шапчу як прызнанне: «О, мой край да-

рагі».

4)Ноч. Цішыня. На вуліцы__ не чуваць ні гуку.

А29. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску трэба паставіць коску.

1)    На зарослай лілеямі водмелі стаяць ружовыя_лірычна-маўклівыя фламінга.

2)    Дарога пайшла тут цвёрдая_ без сумётаў__ падмеценая_вылізаная ветрам.

3)    У гэты час аб Салаўю ні слуху_ ні духу не было.

4)    Вецер не скалыхне ні аднаго лісціка_ ні адной травінкі.

АЗО. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы адасабляюцца.

1)    Відаць агароды, агароджаныя сады, у якіх здалёку гараць золатам яблыкі.

2)    Што ўвогуле можна сказаць чалавеку ў такія імгненні?

3)    Бадай не варта было заходзіць да Ірыны ў такі час.

4)    У аўтобусе здаецца ад аднаго белага святла стала цяплей і ўтульней.

АЗ1. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы адасабляюцца.

1)    Горава пасадзіла Андрэя ў кутку і сама села непадалёк аддзеленая ад яго сто-
лікам.

2)    Ён скончыў чытаць і настала нечаканая цішыня доўгая, гнятучая.

3)    Асветпены і абагрэты сонцам лес глядзеў зусім-такі весела.

4)    3 працы Косця вярнуўся разгарачаны, спацелы.

А32. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы адасабляюцца.

1)   За гэту якасць мы хлапчукі шчыра паважалі дзеда.

2)   У кожнага беларускага паэта ці празаіка мы знойдзем творы пра Бацькаўшчыну.

3)   Князь-возера або Чырвонае знаходзіцца на Палессі.

4)   Тут пахаваны бацькі блізкага сябра Адама Міцкевіча Яна Чачота.

АЗЗ. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы адасабляюцца.

1)     Тоня прысела і асцярожна прасунуўшыся ў расколіну апынулася ў сярэдзіне
дуба.

2)     Насіў Ігнат гэтую вопратку не саромеючыся.

3)     Кожную раніцу прачнуўшыся Біруля выходзіў у сад.

4)     Вася ідзе па светлым бярэзніку павольна і расхінаючы рукамі высокую траву.

А34. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца коска.

1) Неўзабаве з-за блізкае хрыбціны гор выслізнула_і пачало прыграваць прамя-ністае ўранку сонца.

2)   У траве дзе-нідзе валяліся непадабраныя трэскі_і жаўцела пілавінне.

3)   Выкруцілі агонь у лямпе_і ўсе ўбачылі ў асобе доктара высокага мужчыну ў
шынялі.

4)   Хацеяася есці, цеяа прьжметна слабела _і ад думак аб ежы ў рот наплывала сліна.

А35. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца коска.

1)     Маці зірнула на нас, калі мы ўвайшлі_і заплюшчыла вочы.

2)     Той даўні выпадак_пра які не раз напамінаў Вішнявец, здарыўся, калі я пай-
шоў у першы клас.

3)     Я люблю пазіраць туды, дзе шумяць каласамі шырокія нівы_ або рассціла-
юцца бясконцыя зялёныя лугі.

4)     Ад шчасця я нават забыўся сказаць_якое добрае слова.

А36. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца двукроп'е.

1)    Я сягоння не засну_ сустракаць пайду вясну.

2)    Даўно вядома_зялёным раслінам патрэбна сонечнае святло.

3)    Кот на печы_холад на дварэ.

4)    Рыхтуюцца ў рэйс параходы_звіняць якароў ланцугі.

А37. Выберыце правільны варыянт пастаноўкі знакаў прыпынку на месцы про-пускаў.

Не раз было_ з далёкай далі к сваёй вярталіся зямлі яны_ каго ўжо не ча-

калі_ па кім і слёзы пралілі.

1)    Працяжнік, коска, коска.           3) Коска, двукроп'е, коска.

2)    Двукроп'е, коска, коска.             4) Коска, коска, коска.

А38. Якая схема адпавядае пастаноўцы знакаў прыпынку ў наступным сказе з простай мовай?

Турсевіч нахіліўся над сябрам (В,в)ось цяпер ты шчаслівы, бо ні аб чым не думаеш (П,п)адумаў ён.

1)  А-П»,-а.                                         3)А:«П»,-а.

2)   А:«П:»- А.                                     4) А: - «П,»а.

А39. У якім парадку трэба размясціць сказы, каб атрымаўся тэкст?

1. Стагі здалёк нагадвалі вялізныя пясчаныя курганы, што ўзвышаліся над полем. 2. Шырокі корпус яе ружавеў паміж стагоў саломы. 3. 3 поля бясконца плылі купчастыя вазы снапоў. 4. Побач з імі важна крочылі, трымаючы лейцы, мясцовыя хлапчукі. 5. Трэці дзень гула малатарня.

1)2,1,5,4,3                                       4)1,5,4,2,3

2)5,2,1,3,4                                       5)4,5,3,2,1

3)3,2,1,5,4

А40. Вызначце стыль і тып тэксту.

У працэсе жыццядзейнасці расліна вылучае праз наземныя органы і карані вадкія, газападобныя і цвёрдыя актыўныя рэчывы, стварае вакол сябе канкрэт-нае біяхімічнае асяроддзе. Актыўныя біяхімічныя рэчывы ў адных выпадках амаль не ўплываюць на рост суседніх раслін. Напрыклад, карарёвыя выдзялен-ні кармавога лубіну стымулююць рост злакаў, пустазелле стрымлівае рост многіх культурных раслін. Лятучыя выдзяленні зялёных раслін згубна дзейні-чаюць на шкодныя чалавеку гніласныя бактэрыі. Такія ўласцівасці маюць, на-прыклад, цыбуля, часнок, хрэн, эўкаліпт. Іх выкарыстоўвае медыцына. Выву-чэнне ўзаемадзеяння раслін паміж сабою і з мікрафлорай дае магчымасць чала-веку мэтанакіравана ўздзейнічаць на раслінны свет. (БелСЭ)

1)     Навуковы, апісанне.                   4) Публіцыстычны, апісанне.

2)     Навуковы, апавяданне.              5) Публіцыстычны, павяданне.

3)     Навуковы, разважанне.

разгарнуць » / « згарнуць

Тэст № 4

Інструкцыя для вучняў: На выкананне тэста адводзіцца 90 хвілін. Заданні рэкамендуецца вы-конваць паслядоўна. Калі заданне не ўдаецца выканаць адразу, пера-ходзьце да наступнага. Калі застаецца час, вяртайцеся да прапушча-ных заданняў. У кожным заданні можа быць болын за 1 правільны адказ. Нумары выбраных адказаў адзначце ў бланку пад нумарам задання.

А1. Адзначце словы, у якіх спалучэннем літар дж перадаюцца два гукі.

1)    аджыць                                              4) аджаты

2)    пасаджаны                                         5) паджылкі

3)    нараджэнне

А2. Адзначце радкі, дзе ўсе падкрэсленыя галосныя з'яўляюцца націскнымі.

1)    дрыгавічы, мюзікл                          4) язмін, каменны

2)    статут, статус                                   5) несла, ганьба

3)    трхфель, куфар

АЗ. Адзначце словы, у якіх пішацца літара О.

1)    кр.. .шыць                                            4) с... лянка

2)    р...зум                                                  5) др...гнуць

3)    сальфеджы...

А4. Адзначце словы, у якіх пішацца літара Е.

1)    зерн...сховішча                                    4) вогн...ўстойлівы

2)    жыцц.. .радасны                                   5) земл.. .трасенне

3)    сво...асаблівы

А5. Адзначце словы, у якіх пішацца літара Ы.

1)    раз...ходзіцца                                   4) с.ходзіцца

2)    за...скрыцца                                      5) уз...сці

3)    за...шоўшы

А6. Адзначце словы, у якіх пішацца прыстаўная літара.

1)    чарна...усы                                          4) ...Орша

2)    ...угал                                                  5) ...ордэн

3)    ...эты

А7. Адзначце словы, у якіх пішацца літара Ў.

1)    бра.. .нінг                                             4) Ланда...

2)    на ...краіне                                            5) газета «Зорка» ...дзельнічала

3)    па...за

А8. Адзначце словы, у якіх пішацца мяккі знак.

1)піс.. .меннік                                         4) дзес.. .ці

2)    з...вяно                                               5) ц...мяны

3)    дз...веры

А9. Адзначце словы, у якіх прапушчана літара.

1)    бязлітас.на                                       4)   ра...сол

2)    фарпос.ны                                        5)   ра...станоўка

3)    ціс.нуць

АІО. Адзначце выпадкі, калі пры ўтварэнні патрэбнай формы адбываецца чаргаванне зычных гукаў.

1)    адрас на (канверт)                       4) ісці левым(бераг)

2)    скакаць на адной (нага)                5) з правай (рука)

3)    радавацца (адзнака)

А11. Адзначце словы, у якіх пішацца вялікая літара.

1)     (П, п)адуанскі універсітэт               4) (П,п)ушкінскія чытанні

2)     (У,у)сходнія славяне                       5) (Ф, ф)едзевы малюнкі

3)     (А,а)йчынная гісторыя

А12. Адзначце словы, утвораныя бяссуфіксным спосабам.

1)    стук                                                 4) бягун

2)    падкаваць                                        5) моладзь

3)    паціху

АІЗ. Адзначце словазлучэнні, у якіх прыметнікі ўжыты ў пераносным значэнні.

1)     востры нож                                   4) вострае становішча

2)     востры розум                                 5) востры канец

3)     востры зрок

А14. Адзначце радкі, у якіх усе словы з'яўляюцца сінанімічнымі.

1)    стандарт, норма, мадэль               4)  мінуўшчына, былое, быццё

2)    хутка, шпарка, таропка                 5)  даведацца, пранюхаць

3)    дробны, мізэрны, танны

А15. Адзначце словы, якія пішуцца праз злучок.

1)     цёмна_карычневы                     т   4) баба_яга

2)     зноў_такі                                       5) Нава_полацк

3)     прыгожа_аформлены

А16. Адзначце назоўнікі з канчаткам -У (-Ю).

1)    літр бензін...                                 4)зваліццаз дуб...

2)    расці ў бярэзнік...                          5) член прафком...

3)    шумнатоўп...

А17. Адзначце сказы, у якіх дапушчаны памылкі.

1)    Ваеннае аташэ працуе ў дыпламатычным прадстаўніцтве.

2)    Новае атэлье адкрылася на нашай вуліцы.

3)    У нашых лясах не водзіцца ружовая фламінга.

4)    Новая канцэртная зала мае вялікае фае.

5)    Вынікі конкурсу абвяшчае аўтарытэтнае журы.

А18. Адзначце дзеясловы, якія ўжываюцца з канчаткам -аць (-яць).

1)    дор(у,а)ць                                      4) грэ(ю,я)ць

2)    люб(ю,я)ць                                    5) став(ю,я)ць

3)    агледз(ю,я)ць

А19. Адзначце сказы са стылістычна-граматычнымі памылкамі.

1)    Важнейшая задача — уздым прамысловасці.

2)    Лес бліжэй возера.

3)    Працаваць цяжэй, чым адпачываць.

4)    Васіль спакайнейшы за Янку.

5)    Задачу можна рашыць больш простым спосабам.

А20. Адзначце лічэбнікі, у якіх пішацца Ь.

1)    пяц...дзесят                                        4) міл...ён

2)    абедз.. .ве                                          5) шэсц.. .сот

3)    восем...сот

А21. Адзначце сказы, у якіх ужываецца зваротны займеннік сябе.

1)    Грымнуў камарык на зямлю з высакосці і пабіў-паламаўкосці.

2)    — А ты хоць дрэва пасадзіў? — няхайспытае кожны.

3)    Калі ўжо ўздумаў, дык хай бы_ і ішоў сам, куды толькі захочацца — хоць у

партызаны, хоць у паліцыю.

4)    Арлянём_ у сне бачу, не знаю спакою.

5)    Мы купілі__ канькі.

А22. Адзначце словазлучэнні з няправільным ужываннем дзеепрыметнікаў.

1)    нагледжаныя мясціны                 4) нарастаючы шум

2)    згубіўшыяся грошы                     5) вывучаная мова

3)    заплеценая каса

А23. Адзначце сказы са стылістычна-граматычнымі памылкамі.

1)    Апрануўшыся, бацька выйшаў на ганак.

2)    Слухаючы гэту музыку, успамінаецца лета.

3)    Добра падумаўшы, гэту задачу можна рашыць.

4)    Лятаючы на ваенным самалёце, з ім здарылася аварыя.

5)    Расказаўшы пра здарэнне, вучні разышліся.

А24. Адзначце словы, якія пішуцца разам.

1)    астацца сам_насам                      4) развіталіся да_заўтра

2)    перавязаць на_крыж                   5) з_усім не весела

3)    зрабіў у _адкрытую

А25. Адзначце сказы, у якіх НЕ пішацца асобна.

1)    Гэта (н.. .)праўда, а хлусня.                    4) Цэлы тыдзень стаяла (н.. .)пагода.

2)    (Н.. .)прыкметна падкралася восень.       5) Хата (н.. .)падмецена.

3)    Хлопчыку (н.. .)хочацца спаць.

А26. Адзначце пропускі, дзе пішацца НЕ (НЯ).

Як н_^! быў раззлаваны Мурзік, які н_²як н_³ мог дараваць гаспадарам іх «здраду», але і ён патроху прымірыўся з тым, што з'явілася тут н_⁴йкая новая жывая істота і за н_⁵ вельмі доўгі час знайшла прытулак і ласку.

А27. Адзначце сказы з моўнымі памылкамі.

1)     Нечакана ён захварэў грыпам.

2)     Група школьнікаў акружыла любімую настаўніцу.

3)     Баравікі спрабуюць нават пасмяяцца над даверлівым грыбніком.

4)     Дзве апошніх зімы выдаліся марознымі.

А28. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца працяжнік.

1)    Сіняя пушча_ зялёны палац маёй радзімы.

2)    Тут іграла калісьці неба шумна-весела. А цяпер_абеліскі, пні-пянёчкі наўкола.

3)    Дзед твой__ спадчыну бацькі дзецям пакінуў.

4)    Гэта вельмі важна: дзецям__ жыць і свой трымаць адказ. Дык няхай жа со-

рам-стыд пякельны не пячэ іх за нядбайных нас.

А29. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску трэба паставіць коску.

1)     Шнуруюць бабы і дзяўчаты__ і кантралююць мох узняты__ і тыя кучачкі

калюшак, дзе грыб схаваў свой капялюшык.

2)     Дом быў невялікі, але акуратна дагледжаны___ з блакітнымі аканіцамі__ з

узорыстымі ліштвамі.

3)     Нават самыя цудоўныя_ светлыя імгненні немагчыма спыніць.

4)     Прырода ўмее гаварыць і ствараць і настройі лагоду.

АЗО. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы адасабляюцца.

1)    Поспеху ён дабіўся галоўным чынам дзякуючы сваёй жонцы.

2)    Iздавалася жывое нешта йшло ад гэтых ртрун.

3)    Дзень добры суседзе да нас у хату!

4)    У месячнай ночы асіна відаць была здалёк.

АЗІ. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы адасабляюцца.

1)    Яна ішла поруч з ім невысокая, з мяккімі шэрымі вачыма.

2)    А Масква была ў тую восень нечувана прыгожай, пакорліва-мяккай.

3)    Высокі, блакітны з крэмавым, нядаўна пафарбаваны глядзеў на шумлівую
вуліцу дом Горавай.

4)    Не падобны на звычайных птушак дзяцел настойліва стукае сваім нібыта жа-
лезным носам па старадрэвіне.

А32. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы адасабляюцца.

1)     Як чалавеку далёкаму ад навукі асабіста мне гэта хітраспляценне слоў мала
што тлумачыла.

2)     Вяртлявая смуглянка Галя амаль заўсёды зазірала ў суседні сшытак.

3)     Ясь скупы і прагны дзед задумаў прыбраць камень з поля.

4)     Усходнеславянскі першадрукар Ф. Скарына нарадзіўся ў Полацку.

АЗЗ. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы адасабляюцца.

1)     Стаяў Міколка на вятру дрыжыкі прадаваўшы.

2)     Лічыцца, што чытаць лежачы шкодна.

3)     Сцепаніда пастаяла нешта абдумваючы і не выходзячы на насып і хуценька
пайшла за канавай.

4)     Сосны тут за Бярэзаўцам упіраліся ў самае неба.

А34. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца коска.

1)    Колькі працы_і колькі сумлення!

2)    Была раніца_і хвоі ўжо скінулі з сябе цёмную посцілку ночы.

3)    Зрэдку па шашы праязджалі машыны_ ці праходзілі салдаты.

4)    У крыніцы вельмі смачная вада_ і таму ўся вёска ходзіць сюды.

А35. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца коска.

1)    Працуе Мікітка_як мокрае гарыць.

2)    Прыгледзеўшыся, я заўважыў, што яна трымае белы скрутак_і з яго відаць
невялікі тварык.

3)    У першы момант Вася не ведае_што яму рабіць.

4)    Але лепш бы пачуць стрэлы_каб ведаць, дзе вораг і небяспека.

А36. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца двукроп'е.

1)     Войскі пайшлі на захад_у горадзе застаўся адзін толькі полк.

2)     Па батарэі разнеслася чутка_нас будуць пасылаць малодшымі камандзірамі
ў іншыя батарэі, дывізіёны.

3)     Ідзеш у дарогу на дзень_ хлеба вазьмі на два.

4)     Ганна пачула_ззаду яе нехта даганяе.

А37. Выберыце правільны варыянт пастаноўкі знакаў прыпынку на месцы про-пускаў.

Не мы стварылі нашу мову__ і нам трэба вельмі асцярожна абыходзіцца з

ёю_ каб не абразіць волю і вопыт тых беларусаў____ што адышлі ў гісторыю

чалавецтва.

1)    Коска, двукроп'е, коска.             4) Працяжнік, двукроп'е, коска.

2)    Працяжнік, коска, коска.             3) Коска, коска, коска.

А38. Якая схема адпавядае пастаноўцы знакаў прыпынку ў наступным сказе з простай мовай?

Сястра перапытаў Патап Хведаровіч, і ўсмешка кранула яго вусны, але по-тым ён зноў загаварыў сур'ёзна (Е,ё)сць, сынок, у дуба сястра — сібірская лістоўніца

1)     «П? - а і а:- П».                             3) «П? - а: п».

2)     «П?»- а і а:- «П».                           4) «П? - а, - п».

А39. У якім парадку трэба размясціць сказы, каб атрымаўся тэкст?

1. У чэрвені змаўкаюць птушыныя спевы. 2. Клапатлівыя бацькі безупынна носяць у гняздо корм, чарвякоў, вусеняў, мошак. 3. За дзень адна сям'я шпакоў знішчае каля чатырохсот шкодных садовых вусеняў. 4. Нялёгка ім накарміць сваіх дзяцей. 5. У большасці лясных птушак вывеліся маленькія птушаняты.

1)2,1,5,3,4                                        4)3,1,2,4,5

2)1,5,2,4,3                                        5)4,2,1,3,5

3)3,4,5,1,2

А40. Вызначце стыль і тып тэксту.

Машына кранулася і павольна паехала. Я пайшоў пеша. Думак было гэ-тулькі, што невядома куды іх дзяваць. Перад самым краем вёскі купка бярэз-ніку. У сярэдзіне яе мураваны абеліск з чырвонай пяцікутнай зоркай. Абеліск абліцаваны пад мармур. Над ім золатам блішчаць словы: «Вечная слава тым, хто аддаў жыццё за народнае шчасце». Я пастаяў, скінуўшы капялюш, і маў-кліва пайшоў далей, дзе пры павароце са шляху ў вуліцу стаяла Марына і ча-кальна глядзела на мой кожны крок. Я моўчкі параўняўся з ёю, запытальна па-глядзеў у твар. (Паводле Р. Сабаленкі)

1) Мастацкі, апісанне.                     4) Публіцыстычны, апісанне.

2) Мастацкі, апавяданне.                 5) Публіцыстычны, апавяданне.

3)Мастацкі, разважанне.

разгарнуць » / « згарнуць

Тэст № 3

Інструкцыя для вучняў: На выкананне тэста адводзіцца 90 хвілін. Заданні рэкамендуецца вы-конваць паслядоўна. Калі заданне не ўдаецца выканаць адразу, пера-ходзьце да наступнага. Калі застаецца час, вяртайцеся да прапушча-ных заданняў. У кожным заданні можа быць болыы за 1 правільны адказ. Нумары выбраных адказаў адзначце ў бланку пад нумарам задання.

А1. Адзначце словы, у якіх ёсць падоўжаны гук [ч].

1)     ноччу                                                4) наводчык

2)     адчай                                                 5) ваяўнічы

3)     ачышчэнне

А2. Адзначце радкі, дзе ўсе падкрэсленыя галосныя з'яўляюцца націскнымі.

1)    малы, крапіва                                    4) упрысаокі, пасланец

2)    аер, далей                                         5) прывід, рубель

3) закапаны, жывіць

АЗ. Адзначце словы, у якіх пішацца літара А.

1)    ш...птаць                                             4)др...зіна

2)    ж.. .нева                                              5) Ч.. .рнышэўскі

3)    літ...ра

АЗ. Адзначце словы, у якіх пішацца літара Ё.

1)   акардэ...н                                             4) аксі...ма

2)    і...нны                                                 5) Мі...ры

3)    ра...н

А5. Адзнаяце словы, у якіх пішацца літара Й.

1)   за...ехаць                                           4) сы...ходзіць

2)   зна...сці                                              5)за...рдзецца

3)   за...сці

А6. Адзначце словы, у якіх пішацца прыстаўная літара.

1)      ...уступны                                           4) ...оптыка

2)      ...этак                                                 5) ...угор

3)      ...окны

А7. Адзначце словы, у якіх пішацца літара Ў.

1)     арка.. .звышалася                                4) праверачна-...ліковы

2)     калёкві.. .м                                          5) а.. .тамат

3)     ва ...збекістане

А8. Адзначце словы, у якіх пішацца мяккі знак.

1)    чац...вер                                             4) ледз...ве

2)    паштал...ён                                          5)Марэс...еў

3)    с.вята

А9. Адзначце словы, у якіх дапушчана памылка.

1)    бязвыездна                                        4) абвесны

2)    радастны                                           5) баластны

3)    Кранштадт

А1О. Адзначце выпадкі, калі пры ўтварэнні патрэбнай формы адбываецца чар-гаванне зычных гукаў.

1)    кветкі на (луг)                                4) адпавядаць (вага)

2)    ісці ад (цётка)                                 5) сядзець на (сук)

3)    атрымаць (адзнака)

А11. Адзначце словы, у якіх пішацца вялікая літара.

1)    (Б, б)арсікава будка                         4) (В,в)ольтава дуга

2)    (К, к)оласаўскія чытанні                   5) (Дз, дз)ень настаўніка

3)    (К, к)упалаўскія персанажы

А12. Адзначце словы, утвораныя суфіксальным спосабам.

1)    памяць                                            4) двойчы

2)    часопіс                                            5) узвышша

3)    гарадскі

АІЗ. Адзначце словазлучэнні, у якіх прыметнікі ўжыты ў пераносным значэнні.

1)    свежы ранак                                  4) свежы снег

2)    свежая навіна                                5) свежыя агуркі

3)    свежы хлеб

А14. Адзначце радкі, у якіх усе словы з'яўляюцца сінанімічнымі.

1)    смуродны, смеццевы                              4) разам, сумесна, калектыўна

2)    зажываць, зарастаць, гадавацца             5) мініяцюрны, мікраскапічны

3)    ганьбіць, няславіць

А15. Адзначце словы, якія пішуцца разам.

1)    у_ бок вёскі                                                4) надта не_прыемная падзея

2)    на_заўжды                                                 5) пяці_мільённы

3)    вела_спорт

А16. Адзначце назоўнікі з канчаткам -У(-Ю).

1)    не сустрэць бабул...                      4) аб навабранц...

2)    гудзенне матор...                          5) беларускага народ...

3)    нямагуст...

А17. Адзначце сказы, у якіх дапушчаны памылкі.

1)   Удзельнікаў семінара сустракаў галоўны аграном камбіната Галіна Корзун.

2)   Фларысгыцы прысвяціла свой вольны час маладая дызайнер Ганна Чарняўская.

3)   Знакамітая вучоны-батанік Верасава шмат часу адводзіць на вопытную работу.

4)   Праграміст Пятрова выдатна валодае камп'ютэрам.

5)   Галоўны інжынер завода Пронін Т. М. падпісаў загад аб прыёме вопытнай
мадэлі.

А18. Адзначце дзеясловы, якія ўжываюцца з канчаткам -еш (-аш).

1)     звон(а,ы)ш                                    4) адрэж(а,ы)ш

2)     плач(а,ы)ш                                    5) выбеж(а,ы)ш

3)     крыкн(а,ы)ш

А19. Адзначце сказы са стылістычна-граматычнымі памылкамі

1)     Здрада страшнейшая за кулю.

2)     Ночы сталі даўжэй.

3)     Я сустрэў лепшага сябра.

4)     Хлопчык смялей сваіх аднагодкаў.

5)     Наш план больш асцярожны.

А20. Адзначце лічэбнікі, у якіх пішацца Ь.

1)    восем... дзесят                                  4) пяц.. .сот

2)    дз...весце                                          5) сем...наццаць

3)    міл...ярд

А21. Адзначце сказы, у якіх ужываецца зваротны займеннік сябе.

1)    Быў Антось у школе, як і ўсе. Адсядзіць____ — а потым пачынаецца работа!

2)    Днём збіраліся мы ў зацемненых сенцах і сядзелі____ там ажно да вечара.

3)    Дзед папярэдзіў нас, каб паводзілівельмі ціха і не варушыліся.

4)    Птушачка гойсала пад струменьчыкам вады, падстаўляючы пад пырскі вады
ўсю__ .

5)    А дзед глядзіць__ на дзіва-птушачку і так радасна ўсміхаецца.

А22. Адзначце словазлучэнні з няправільным ужываннем дзеепрыметнікаў.

1)     падсохшая трава                            4) ідучыя людзі

2)     засеянае поле                                5) спалоханая дзяўчынка

3)     зжатае жыта

А23. Адзначце сказы са стылістычна-граматычнымі памылкамі.

1)     Усе працавалі на лузе, складваючы сена ў копы.

2)     Браўшы абавязкі, трэба іх выконваць.

 3)     Рыхтуючыся да экзаменаў, неабходна паўтарыць пройдзенае раней.

4)     Красуе жыта, сонца засланяючы сабой.

5)     Гледзячы перадачу, узнікалі цікавыя думкі.

А24. Адзначце словы, якія пішуцца разам.

1)     заходзьцепа_трое                        4) сядзець у_двух

2)     выплыў на _паверх                      5) рагатаў да_ўпаду

3)     замяло на _глуха

А25. Адзначце сказы, у якіх НЕ (НЯ) пішацца разам.

1)     (Н...)ўзабаве з'явіўся самалёт.                    4) У хаце (н...)было печы.

2)     (Н...)сядзіцца ў хаце дзецям.                       5) Прабачце за такую (н...)дарэчнасць

3)     Васіль (н...)задаволена азірнуўся.

А26. Адзначце пропускі, дзе пішацца НЕ (НЯ).

Хто н_' ведае, што н_² ўміручай будзе дружба, якая н_³ баіцца н_⁴ якіх выпрабаванняў, якая н_⁵ раз праверана часам.

А27. Адзначце сказы з моўнымі памылкамі.

1)    Безліч малых рэк і ручаёў жывіць возера.

2)    Два летніх дні яны правялі ў сяброў.

3)    То ж здалося камару, што ён болыны за гару.

4)    Тоня толькі пасмяялася над сваім страхам.

А28. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца працяжнік.

1)    Вялізнае__ бачыцца на адлегласці.

2)    Каб жыць сумленна__ трэба рвацца, блытацца, біцца, вечна змагацца і губ-

ляць.

3)    Спакой_ душэўная подласць.

4)    Дзіцячае чытанне_ гэта дабраахвотнае паланенне на ўсё жыццё.

А29. Адзначце сказы, у якіх пунктуацыю трэба дапоўніць коскамі.

1)    Густы цёмна-зялёны ячмень фанабэрыста распускае вусы.

2)    А колькі сэрца аддаў Міцкевіч нашым палям і пушчам і ціхай яснай Свіцязі.

3)    Не стала лірычных алей і куткоў ні для закаханых ні для салаўёў.

4)    Высока ў блакіце ў раскошнай ляноце плывуць невялікія рэдкія аблачынкі.

АЗО. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы адасабляюцца.

1)    Нарэшце птах перастаў дзічыцца.

2)    Iздалося не стрымала хмара цяжару грамоў.

3)    Я прыгадаю тут дарэчы далёкі час маей вясны.

4)    Да перапынку заставалася прыкладна чвэрць гадзіны.

АЗ1. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы адасабляюцца.

1)   Пачутае парадыё віншаванне прыемна ўразіла Анатоля.

2)   Ночы пачаліся ціхія, вільготныя і цёмныя.

3)   На нарах ляжалі варахі сена прыкрытага радном.

4)   Добрая, ружовая з марозу яна ўвесь час казала нешта таксама добрае.

А32. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы адасабляюцца.

1)     Звалі князёўну Паліна або проста Поля.

2)    Вядомыя ўсяму свету мапстры балета Дзюпрэ і Пуціні на свае вочы перака-
наліся ў майстэрстве маленькіх артыстаў Нясвіжа.

3)    На радзіме Сімяона Полацкага ведалі як славутага настаўніка, выкладчыка.

4)    Вядомы нарадзіме паэт ён праславіўся і далёка за яе межамі.

АЗЗ. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы адасабляюцца.

1)     Бабуля згаджаецца не спрачаючыся.

2)     Прыпазніўшыся верасаўцы варочаліся ў хату ўжо стракатыя ад снегу.

3)     Багдановіч сядзеў у цемнаце і цяжка кашляў затульваючы рот белай хустач-
кап.

4)     Бацька проста не мог сядзець склаўшы рукі.

А34. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца коска.

1)    Праўшоў невялікі дождж_^ы зноў стала суха.

2)    Шуміць у галаве_ і хочацца спаць.

3)    Ноўгарад не вытрымаў удару _і войскі полацкага князя захапілі яго.

4)    У кутку ляжала трохі ўчарнелага сена _і бялела некалькі брудных паперын.

А35. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца коска.

1)    Я заплюшчыў на хвіліну вочы, а _калі адкрыў іх, пабачыў, што перада мною
вымалёўваюцца сілуэты коннікаў.

2)    Я ведаю, што такое любіць_і што такое ненавідзець.

3)    Ён нахмурыўся, не ведаючы_ці радавацца, што бачыць яе.

4)    Валя настолькі не адчувала плыні часу, што _калі зірнула на гадзіннік, не па-
верыла вачам.

А36. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца двукроп'е.

1)     Снег падаў колькі разоў і раставаў_адтавала зямля.

2)     Спяшаецца Уладзік са школы дадому_ёсць многа работы ў хаце малому.

3)     Я рад__ ласі маю вольную старонку палюбілі сям'ёй.

4)     Павее ветрык_што за пахі!

А37. Выберыце правільны варыянт пастаноўкі знакаў прыпынку на месцы про-пускаў.

Вада ў затоках цёмна-зялёная, з сонечнымі плямамі_ бо над імі вербы ўтва-раюць цэлыя тунелі_і ў гэтых тунелях, у імгле, цэлыя чароды чаўноў.

1)     Коска, коска.                                   3) Двукроп'е, працяжнік.

2)    Двукроп'е, коска.                              4) Коска, працяжнік.

А38. Якая схема адпавядае пастаноўцы знакаў прыпынку ў наступным сказе з простай мовай?

Мы, дзятва, па яго заказу рабілі шчыты з надпісамі (Б, б)еражыце лес (Л,л)ес — наша багацце і растаўлялі іх на прасеках, ля дарог, на лясных сцеж-ках

1)А: «П!», «П»- а.                            3) А: «П»,«П»,- а.

2)    А - «П»:- А.                                   4) А - «П!»- а.

А39. У якім парадку трэба размясціць сказы, каб атрымаўся тэкст?

1. Трое сутак яны шалелі над палескімі абшарамі, а на чацвёртыя нагналі хмар. 2. Хутка сцямнела. 3. Нягоду прынеслі паўночныя вятры. 4. Шапавал заўважыў хмару, калі за кабінай прарэзліва-суха трэснуў пярун. 5. Зноў усха-піўся вецер, і хлынуў праліўны дождж.

1)1,4,3,5,2                                       4)4,5,2,1,3

2)2,3,1,4,5                                       5)5,4,1,3,2

3)3,1,4,2,5

А40. Вызначце стыль і тып тэксту.

Калійныя солі — асадкавыя горныя пароды, складзеныя з лёгкараства-ральных солей калію, звычайна разам з натрыем, магніем і інш. Асноўныя мі-нералы сільвін, карналіт. Калійныя солі — асноўная сыравіна, з якой атрымлі-ваюць калійныя ўгнаенні, металічны калій і яго злучэнні.

Утварэнне калійных солей адбываецца пры выпарэнні ці ахалоджванні расолаў, насычаных каліем, у ізаляваных басейнах, дзе выпарэнне пераважае над паступленнем вады. Паклады калійнай солі звычайна прымеркаваны да верхніх частак разрэзаў галагенных фармацый... (БелСЭ)

1)     Навуковы, апавяданне.              4) Афіцыйна-дзелавы, апісанне.

2)     Навуковы, апісанне.                   5) Афіцыйна-дзелавы, апавяданне.

3)     Навуковы, разважанне.

разгарнуць » / « згарнуць

Тэст № 2

Інструкцыя для вучняў: На выкананне тэста адводзіцца 90 хвілін. Заданні рэкамендуецца вы-конваць паслядоўна. Калі заданне не ўдаецца выканаць адразу, пера-ходзьце да наступнага. Калі застаецца час, вяртайцеся да прапушча-ных заданняў. У кожным заданні можа быць больш за 1 правільны адказ. Нумары выбраных адказаў адзначце ў бланку пад нумарам задання.

А1. Адзначце словы, у якіх не супадае колькасць літар і гукаў.

1)   надвор'е                                             4) вясёлы

2)    утрая                                                 5) падручнік

3)    юбілей

А2. Адзначце радкі, дзе ўсе падкрэсленыя галосныя з'яўляюцца націскнымі.

1)   графаманія, дзіда                              4) таварышы, стары

2)    дзірван, інс^льт                               5) цяжар, абрус

3)    ветэрынарыя, агент

АЗ. Адзначце словы, у якіх пішацца літара Ё.

1)   акардэ...н                                             4) аксі...ма

2)    і...нны                                                 5) Мі...ры

3)    ра...н

А4. Адзначце словы, у якіх пішацца незалежна ад націску літара А.

1)    паўкіламетра                                    4) навагодні

2)    кінасеанс                                          5) стагоддзе

3)    ваданосны

А5. Адзначце словы, у якіх пішацца літара Й.

1)   пра.. .сці                                               4) вы.. .ехаць

2)    пра.. .снаваць                                       5) пера.. .граць

3)    аб...ходзіць

А6. Адзначце словы, у якіх пішацца прыстаўная літара.

1)    ... обыск                                              4) да.. .этуль

2)     ...Осла                                                5) ...удзільна

3)     ...унія

А7. Адзначце словы, у якіх пішацца літара Ў.

1)    а...дыторыя                                      4) цёця ...ладзя

2)    каля ...ніверсітэта                            5) газету «Звязда» ...знагародзілі

3)    мастакі- ...мельцы

А8. Адзначце словы, у якіх пішацца мяккі знак.

1)    мен.. .шы                                             4) восем...

2)    хатын.. .скі                                           5) людз.. .мі

3)    камен...чык

А9. Адзначце словы, у якіх прапушчана літара.

1)   пос.. .ны                                               4) Краншта.. .т

2)    свіс.нуць                                              5) радас.ны

3)    кантрас.ны

АІО. Адзначце выпадкі, калі пры ўтварэнні патрэбнай формы адбываецца чар-гаванне зычных гукаў.

1)    стаяць на (нага)                            4) дзякаваць (цётка)

2)    падысці да (ганак)                         5) стаяць на (бераг)

3)    дасягненні (навука)

А11. Адзначце словы, у якіх пішацца вялікая літара.

1)    (3,з)аходнія славяне                        4) планета (М,м)арс

2)    (В.в)асілёў сын                                 5) (Г,г)аландскія сыры

3)    (Л,л)ермантаўская прэмія

А12. Адзначце словы, утвораныя суфіксальным спосабам.

1) восеньскі                                         4) узгорак

2) чытач                                               5)лясок

3) настольнік

АІЗ. Адзначце словазлучэнні, у якіх прыметнікі ўжыты ў пераносным значэнні.

1)    зялёны лес                                       4) цвёрдая зямля

2)    зялёны хлопец                                 5) цвёрдае рашэнне

3)    зялёны колер

А14. Адзначце радкі, у якіх усе словы з'яўляюцца сінанімічнымі.

1)    усюды, скрозь, паўсюль                                    4) артыст, пясняр, акцёр

2)    уважліва, неадрыўна, пільна                             5) бескарыслівы, добры

3)    апярэдзіць, перагнаць, фінішыраваць

А15. Адзначце словы, якія пішуцца праз злучок.

1)  залаціста_жоўты                          4) што_небудзь

2)    добра_прадуманы                       5) кіна_плёнка

3)    па_^доўгу думаць

А16. Адзначце назоўнікі з канчаткам -У (-Ю).

1)     аб лётчык...                                    4) не ўбачыць матул...

2)     працаваць без перапынк...               5) кілаграм шакалад...

3)     каля ясен...

А17. Адзначце сказы, у якіх дапушчаны памылкі.

1)    Бяскрайняя стэп раскінулася перад намі.

2)    Дзень у спякотнай пустыні цягнецца доўга.

3)    Да позняга вечара не сунялася моцная боль у назе.

4)    3-пад купіны выскачыла маленькае жабяня.

5)    Чырвонае сонца павольна садзіцца за лес.

А18. Адзначце дзеясловы, якія ўжываюцца з канчаткам -ець(-аць).

1)     намоч(а,ы)ць                                  4) намаж(а,ы)ць

2)     здабудз(е,і)ць                                 5) памы(е,і)ць

3)     адлом(е,і)ць

А19. Адзначце сказы са стылістычна-граматычнымі памылкамі.

1)    Гэты гарнітур даражэй за папярэдні.

2)    Фільм цікавейшы, чым кніга.

3)    Французскія футбалісты мацнейшыя ў свеце.

4)    Жалеза цяжэй вады.

5)    Брат старэйшы за сястру.

А20. Адзначце лічэбнікі, у якіх пішацца Ь.

1)   ПЯЦ...СОТ                                                         4) ВОС...МЫ

2)    сем...                                                               5) пяц...ю

3)    шас.цісоты

А21. Адзначце сказы, у якіх ужываецца займеннік сабе.

1)    Я звярка хусцінкай ціхенька ўзяла, у дом кпрынесла, спаць сама пайшла.

2)    Хлопчык да акна падбег, сам_ не верыць: вось дык дзіва — выпаў снег!

3)    Дружна дзеці снег ляпілі, длякрэпасць моцную рабілі.

4)    Вясна імкнецца ў наступленне, рыхтуючынадзейны тыл.

5)    Калі вы адчуваеце_ лепш — зімой ці вясной?

А22. Адзначце словазлучэнні з няправільным ужываннем дзеепрыметнікаў.

1)    патрэскаўшыяся вусны                  4) пагібаючы груз

2)    падмецены двор                           5) змочаная хусцінка

3)    збітыя дошкі

А23. Адзначце сказы са стылістычна-граматычнымі памылкамі.

1)    Падсілкаваўшыся, дарога здавалася не такой цяжкой.

2)    Выканаўшы работу, добра і адпачыць.

3)    Апрануўшы халат, медсястра падышла да хворага.

4)    Не пераскочыўшы, не кажы гоп.

5)    Стараючыся не шумець, ішлі лясной сцежкай партызаны.

А24. Адзначце словы, якія пішуцца разам.

1)    чытаць у_голас                             4) адмовіцца на_адрэз

2)    пракрычаць на_бягу                      5) узяць на__паказ мадэляў

3)    у_трох метрах

А25. Адзначце сказы, у якіх НЕ (НЯ) пішацца разам.

1)    Рабочыя (н...)давыканалі план.

2)    Рассцілаюцца (н...)абсяжныя прасторы.

3)    Дзяўчына (н...)дапісала пісьма.

4)    Нам (н.. .)ма ў каго спытаць.

5)    Трава яшчэ (н.. .)скошана.

А26. Адзначце пропускі, дзе пішацца НЕ (НЯ).

Я н_' разбіраўся н_² ў тым, што робіцца, н_³ што яны такое гавораць, як н_⁴ разбіраўся пасля н_⁵ ў дэталях апазнання, ні ў тым, хто з іх следчы пракура-туры, а хто старшы аператыўнай групы.

А27. Адзначце сказы з моўнымі памылкамі.

1)     Пасмейваліся мы над сябрам для адводу вачэй.

2)     Здаралася, урокі не вучыў з-за ляноты.

3)     Па сыне не плач ты, матуля.

4)     Маўкліва стаялі пры дарозе тры старых бярозы.

А28. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца працяжнік.

1)Палессе_ гэта велізарны край у самым цэнтры Еўропы.

2)    Глухія лясы, багністыя балоты_ цягнуцца тут на сотні кіламетраў.

3)    Край гэты_ заўсёды здаваўся загадкавым, закінутым светам і быў прываб-
ным для чужаземцаў.

4)    Паўнаводная Прыпяць_ галоўная рака Палесся.

А29. Адзначце сказы, у якіх пунктуацыю трэба дапоўніць коскамі.

1)    Дробныя белыя хмаркі высцілалі месяцу дарожку сваімі лёгкімі тканямі.

2)    Буслы збіраліся ў чароды і доўга стаялі на грудах або ляніва аглядалі лагчыны.

3)    У сініх, шырока адкрытых вачах спявачкі былі слёзы і радасць і боль.

4)    Васіль паглядзеў на сіняватае, глыбокае зорамі вышытае неба.

АЗО. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы адасабляюцца.

1)Ахвоту меў-такі прызнацца ён трохі з Яські пасмяяцца.

2)    Я ўпэўнена, што ты абавязкова спознішся, калі не выйдзеш зараз жа.

3)    Iраслі б здаецца дзеці, каб іх кінуць на раллі.

4)    Прайпшо шмат дзён, а магчыма і месяцаў.

АЗІ. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы адасабляюцца.

1)    Бетон заліты ў дуплы дубоў здаваўся белым і халодным, як лёд.

2)    Мелодыя спеваў жаўранка надзвычайна багатая і дзівосна прыгожая.

3)    Сама адкрытая, вясёлая Люда не любіла насцярожаных і замкнёных людзей.

4)    Змораныя, стомленыя мы, як вандроўнікі, вярталіся ў вёску.

А32. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы адасабляюцца.

1)     Выдатны беларускі скульптар 3. Азгур стварыў шмат вядомых помнікаў.

2)     Расціславу ўспаміналася маці княгіня Крутаслава.

3)     Мы беларусы рады паведаміць свету, што сцежка да нашага вялікага земляка
не зарастае.

4)     Партызанскі рух на Беларусі ўвайшоў у гісторыю вайны як адна з яе гераіч-
ных старонак.

АЗЗ. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы адасабляюцца.

1)     Спявалі жнеі ідучы.

2)     Вакол ападаючы шамацела лісце.

3)     Шпак з радасцю зазыркаў маленькімі вочкамі і схапіўшы з далоні хлеб пырх-
нуў назад.

4)     Сцёпка сядзеў угнуўшы галаву.

А34. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца коска.

1)    Яна выпіла шклянку малака_ і пайшла ў другую палавіну.

2)    Няхай узнімаюцца дзеці_ і ярка юнацтва цвіце!

3)    Людзям тут трэба было жыць_ і яны жылі.

4)    Караў мяне часам і бацька_ але яго кара не была такая цяжкая і крыўдная, як
гэта.

А35. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца коска.

1)     Як пасвятлела адразу_ памятае.

2)     Ты абавязаны расказаць усё _ як ёсць.

3)     Лесніка заўсёды радуе думка, што ў гады вайны, калі ён быў у атрадзе_ і лес
ніхто не сцярог, тут не высеклі ніводнага дрэўца.

4)     Пастаяў крыху на нізкім беразе Вілейкі, што палавініць іхняе сяло_ і, нават
не падкасаўшы калашын, пайшоў напрасткі вадою.

А36. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца двукроп'е.

1)    Апавяданне пачынаецца апісаннем вечара_ як заходзіла сонца, як узнімаўся
туман, як пахлі веснавыя дрэвы.

2)     У лесе і ў палях пачынала цямнець_ шэры асенні вечар борздка апусціўся на
зямлю.

3)     Настане ноч_ усё заціхне.

4)     Натура ўжо ў Сёмкі такая_ на месцы не ўседзіць хвіліны.

А37. Выберыце правільны варыянт пастаноўкі знакаў прыпынку на месцы про-пускаў.

Вано зажмурыўся і сказаў__ што трэба ісці дахаты___ але Іліко знайшоў

другі выхад_ ён прапанаваў пайсці на курган.

1)   Двукроп'е, коска, коска.             3) Коска, коска, двукроп'е.

2)   Коска, коска, працяжнік.            4) Коска, коска, коска.

А38. Якая схема адпавядае пастаноўцы знакаў прыпынку ў наступным сказе з простай мовай?

Як жывая ціха прамовіла Ульяніца, потым зірнула на Белавалода з недаве-рам і спытала (Н, н)яўжо сам іх зрабіў

1)    «П,-а, - п?»                                       3) «П,- а і а: - П?»

2)     «П», а і а: «П?»                                4) «П»,- а: -«П».

А39. У якім парадку трэба размясціць сказы, каб атрымаўся тэкст?

1. Вецер калыхаў высокія жоўтыя сосны, і яны шумелі несціхана вакол зас-тавы. 2. Быў цёплы чэрвеньскі дзень. 3. А дарожкай, што вяла ад заставы да помніка воіну-вызваліцелю, паволі ішла жанчына. 4. Здавалася, што яна нават і не прачытала надпіс на пліце з прозвішчам сына. 5. Падышла да помніка, пакланілася ў пояс і, не спяшаючыся, паклала на пліту кветкі.

1)2,3,1,4,5                                       4)5,3,1,2,4

2)3,2,4,5,1                                        5)2,1,3,5,4

3)4,5,2,3,1

А40. Вызначце стыль і тып тэксту.

Як вядома, вада тушыць агонь. Але чаму гэта адбываецца?

Па-першае, сутыкаючыся з агнём, вада ператвараецца ў пару, адбіраючы пры гэтым вялікую колькасць цеплыні ў прадмета, ахопленага агнём. Каб, на-прыклад, пераўтварыць кіпень у пару, патрэбна ў пяць разоў больш цеплыні, чым для таго, каб нагрэць такую ж колькасць халоднай вады да 100 градусаў.

Па-другое, пара, што ўтвараецца пры гэтым, займае аб'ём у сотні разоў болыпы, чым вада, з якой гэта пара ўзнікае. Пара ахутвае цела, што гарыць, выцясняючы пры гэтым паветра, а без паветра, як вядома, гарэнне немагчыма. (Паводле Я. Перальмана)

1)    Навуковы, апісанне.                   4) Публіцыстычны, апавяданне.

2)    Навуковы, апавяданне.               5) Публыстычны, разважанне.

3)    Навуковы, разважанне.

разгарнуць » / « згарнуць

Тэст № 2

Інструкцыя для вучняў: На выкананне тэста адводзіцца 90 хвілін. Заданні рэкамендуецца вы-конваць паслядоўна. Калі заданне не ўдаецца выканаць адразу, пера-ходзьце да наступнага. Калі застаецца час, вяртайцеся да прапушча-ных заданняў. У кожным заданні можа быць больш за 1 правільны адказ. Нумары выбраных адказаў адзначце ў бланку пад нумарам задання.

А1. Адзначце словы, у якіх ёсць гук [й ]:

1)     пяць                                                   4) Сібір'ю

2)     пісьменнік                                          5) заваёўнік

3)     двое

А2. Адзначце радкі, дзе ўсе падкрэсленыя галосныя з'яўляюцца націскнымі.

1)     адмесці, цыган                                  4) выгляд, давідна

2)     мысленне, вусы                                5) абруч, дакумент

3)     цэхавы, ганьбіць

АЗ. Адзначце словы, у якіх пішацца літара А.

1) с.. .рдэчны                                           4) характ.. .р

2)р...форма                                              5) Ш...ўчэнка

3) адажы...

А4. Адзначце словы, у якіх пішацца літара О.

1)    выс.кародны                                    4) св...ечасовы

2)    п...ўнапраўны                                   5) ф...таграфія

3)   СТ...ТЫСЯЧНЫ

А5. Адзначце словы, у якіх пішацца літара Й.

1)    пады... ду                                           4) пера.. .граць

2)    сы...сці                                               5) за...сці

3)    пры...шлося

А6. Адзначце словы, у якіх пішацца прыстаўная літара.

1)    па...уціна                                          4) ...огненны

2)    ...умацаванне                                   5) ...мчацца

3)    ...мгненне

А7. Адзначце словы, у якіх пішацца літара Ў.

1)    ба...л                                                   4) шлагба...м

2)    паслалі па ...сціна                                5) на ...змежжы

3)    кансультацыйна-...рачэбны

А8. Адзначце словы, у якіх пішацца апостраф.

1)    іў...еўскі                                              4) саф...ян

2)    Вікенц.. .евіч                                        5) аб.. .інець

3)    Юр...еў

А9. Адзначце словы, у якіх прапушчана літара.

1)зайздрос.. .ны                                          4) зас... ланы

2)    улас.. .ны                                             5) бя.. .страшны

3)    балас.ны

АІО. Адзначце выпадкі, калі пры ўтварэнні патрэбнай формы адбываецца чар-гаванне зычных гукаў.

1)    хадзіць з (кут) у кут                           4) зваліцца з (лаўка)

2)    расці на самай (сцежка)                     5) звісаць са (страха)

3)    радавацца (пакупка)

А11. Адзначце словы, у якіх пішацца вялікая літара.

1)(В,в)ільнюскія вулачкі                   4) (Б,б)алканскі паўвостраў

2)    (С,с)карынаўскія кнігі                5) (Г,г)огалеўскія аповесці

3)    Вялікія (Л,л)укі

А12. Адзначце словы, утвораныя бяссуфіксным спосабам.

1)    загор'е                                         4) палёт

2)    сінь                                              5) смеласць

3)    нядоля

АІЗ. Адзначце словазлучэнні, у якіх прыметнікі ўжыты ў прамым значэнні.

1)    салодкі сон                                    4) салодкі смак

2)    салодкі мёд                                   5) салодкая ўсмешка

3)    салодкі ўспамін

А14. Адзначце радкі, у якіх усе словы з'яўляюцца сінанімічнымі.

1)    даўні, стары, старадаўні                        4) разабрацца, спасцігнуць, засвоіць

2)    асілак, волат, бальшун                           5) намер, задума

3)    бясплатна, дарэмна, бескарысна

А15. Адзначце словы, якія пішуцца праз злучок.

1)    лётчык_ касманаўт                      4) дуб_велікан

2)    паў_Мінска                                  5) рэдка_пасаджаны

3)    мала_вядомы верш

А16. Адзначце назоўнікі з канчаткам -У (-Ю).

1)    мэбля з дуб...                               4) лыжка парашк...

2)    геаграфічнага атлас...                  5) гаварыць аб госц...

3)    не атрымаць згод...

А17. Адзначце сказы, у якіх дапушчаны памылкі.

1)Досыць ясна і коратка вывеў свой рэзюме старшыня.

2)    У старажытнай камодзе захоўваецца бялізна і розныя хатнія рэчы.

3)    У кожнай гасцініцы сталіцы гасцей сустракае ўнушальнае парцье.

4)    Да сукенкі паненкі вельмі пасавала сярэбранае калье.

5)    Час ад часу з галінак ападала жоўтае лісце.

А18. Адзначце дзеясловы, якія ўжываюцца з канчаткам -уць (-юць).

1)    ходз(ю,я)ць                                   4) роб(ю,я)ць

2)    нос(ю,я)ць                                     5) скаж(у,а)ць

3)    піш(у,а)ць

А19. Адзначце сказы са стылістычна-граматычнымі памылкамі.

1)    Лягчэй стала на сэрцы.

2)    Твой касцюм даражэйшы, чым мой.

3)    Пяцёрка — найбольш вышэйшая адзнака.

4)    Халадней сталі дажджы.

5)    Самыя смачныя яблыкі ў бацькоўскім садзе.

А20. Адзначце лічэбнікі, у якіх пішацца літара О.

1)в...семсот                                       4) в...семнаццаты

2)     чатырыст...                                5) ш.. .сты

3)     тр...хсоты

А21. Адзначце сказы, у якіх ужываецца асабовы займеннік цябе.

1)Родны край Беларусі, ты мне любы да болю. Я____ не зракуся нізавошта і ніколі.

2)    А як думка наўецца, што кране_ вораг, — цяжка сэрца заб'ецца, гнеў успых-

не, як порах.

3)    «За подзвіг твой у барацьбе, — пісалі землякі, — у нас пастаўлен бюст   ў
парку ля ракі».

4)    Ластаўка, птушка мая, з мірам_ віншую!

5)    Паклон__ , родная, нізка ад сына!

А22. Адзначце словазлучэнні з няправільным ужываннем дзеепрыметнікаў.

1)     высушаная бялізна                     4) загарэлыя твары

2)     спалавелае поле                         5) стукаючыя дзверы

3)     прыехаўшы госць

А23. Адзначце сказы са стылістычна-граматычнымі памылкамі.

1)     Жнучы, жанчыны ціха спявалі.

2)     Спакойна засынаючы, сінеюць берагі.

3)     Ідучы дадому, з'явілася жаданне наведаць сябра.

4)     Ехаўшы да бацькоў, Максім думаў аб нечым сваім.

5)     Груша грэлася на сонцы, гледзячыся ў рэчку з узгорка.

А24. Адзначце словы, якія пішуцца разам.

1)шыць ў_ручную                              4) што_ месяц

2)     цяпер усё_адно                                5) у_дзень вясенні

3)     рухацца па_ціху

А25. Адзначце сказы, у якіх НЕ (НЯ) пішацца асобна.

1)Повар (н.. .)дасаліў суп.                             4) (Н.. .)шчасце звалілася раптоўна.

2)     Вася (н...)даказаў тэарэмы.                    5) (Н...)дзе далёка курлыкалі журавы.

3)     Струны (н.. .)простьія, а серабрыстыя.

А26. Адзначце пропускі, дзе пішацца НЕ (НЯ).

Я н_^]мог н_² згадзіцца з Алесем, калі той сказаў, што Мікіта пасля ўсіх выпрабаванняў н_³ ў жыцці, н_⁴ ў людзях н_⁵ зняверыўся.

А27. Адзначце сказы з моўнымі памылкамі.

1)    Большасць дрэў пасаджана сёлетняй вясной.

2)    Два томікі як два чырвоных святы.

3)    Горад ведаю добра, больш года праслужыў там.

4)    За ўсё, што вы расказалі, я вас так дзякую.

А28. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца працяжнік.

1)    Палессе__гэта нізінныя мясціны.

2)    Удзень вада тут была колеру чырвонага дрэва. Цяпер_ чорная, як смоль.

3)    Нам трапляліся_ доўгія лесасекі, зарослыя дрэўцамі, маліннікам, скрыпенем.

4)    Магутны дуб_ сведка ўсёй нашай пісанай гісторыі.

А29. Адзначце сказы, у якіх пунктуацыю трэба дапоўніць коскамі.

1)   Каласы шапочуць, над вухам шалясцяць, здаецца, хочуць падзяку перадаць
зямлі і цёплым ліўням, і сонцу, і вятрам.

2)   Iжоўтыя пяскі і шум бярозы — мне гэта ўсё знаёмае да драбніц.

3)   Усю ноч нясецца гоман няўцямны, сцішны і таемны і разам страшны і прыемны.

4)   Чытанне — не толькі выдатны адпачынак, але і работа і вучоба і жыццё.

АЗО. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы адасабляюцца.

1)    Яна ляжала непадалёк, раскінуўшы рукі, і здавалася нежывою.

2)    Між тым дождж перайшоў у сапраўдны лівень.

3)    Школа маладзела на маіх вачах, я праўда старэў.

4)    Ёй ужо ніхто мабыць не дапаможа: хвароба зайшла далёка...

АЗІ. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы адасабляюцца.

1)    Да дна вадзіца вымярзае і ходу бедная не мае.

2)    Дзень выдаўся ясны, празрысты для сярэдзіны лістапада.

3)    Белая краса пушчы абадраная і распранутая ляжала зрынутай на зямлю.

4)    Па залітай халодным сонцам руні гнаў зайца палымяны ірландскі сетэр.

А32. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы адасабляюцца.

1)    У Тураве жыў і працаваў славуты старажытны пісьменнік-прапаведнік Кі-
рыла Тураўскі.

2)    Нам сучаснікам блізкае і дарагое імя Адама Міцкевіча.

3)    Шыпшына або дзікая ружа звычайна цвіце ў чэрвені.

4)    Сярод суседзяў вядомы ён як добры кравец.

АЗЗ. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы адасабляюцца.

1)     Слухалі мы выступленне між вушэй прапускаючы.

2)     Пагаварыўшы з вучнямі і крыху разагнаўшы іх страх, Лабановіч прынёс жур-
нал і пачаў рабіць запіс.

3)     Спакойна засынаючы сінеюць берагі.

4)     Каля Смалярні між сядзібаю лесніка і чыгункаю праходзіла лясная дарога.

А34. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца коска.

1)   Па начах яшчэ трашчаць маразы_і шалёныя завірухі намятаюць снегу па вокны.

2)   Горкая часам праца_ ды хлеб ад яе салодкі.

3)   Прыпякала яшчэ мацней_ і парнасць была цяжкая і духмяная.

4)   Гаспадар Залесся сгварыў вялікі парк_ і заклаў батанічны сад з рэдкімі раслінамі.

А35. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца коска.

1)    Дуб не засынае доўга, глядзіць, як абносяць ягоны камель снегавыя намеці_ і
як шчыруюць над ім завеі.

2)    Зайчанё залезе ў шырокую халяву валёнка і амаль увесь час спіць, вылазіць _
каб толькі пад'есці.

3)    Я прыйшоў _ не каб перашкаджаць вам у працы, а, наадварот, каб дапа-
магчы.

4)    Няўважлівасць сястры здавалася ўжо няважнай, мабыць, таму _ што Іван
ужо прызвычаіўся да болю.

А36. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца двукроп'е.

1)    Ужо цяпер настаўніку было ясна _ двух-трох хлопцаў можна смела рыхта-
ваць да экзаменаў за народнае вучылішча.

2)    Асенні дзень кароткі, не аглянешся _ ужо вечарэе.

3)    А спёка мацнее, наўкол цішыня _ прырода чакае даждлівага дня.

4)    Прарэзала неба вясёлка дугой _ аздобіла далі красою сваёй.

А37. Выберыце правільны варыянт пастаноўкі знакаў прыпынку на месцы про-пускаў.

Пасажыраў у вагоне было нямнога _ і Лабановіч пераходзіў ад аднаго акна да другога_ каб разгледзець гэтую мясцовасць і хоць прыблізна адгадаць_ дзе яго новая школа.

1)     Працяжнік, коска, двукроп'е.                3) Коска, коска, коска.

2)     Працяжнік, коска, коска.                       4) Коска, коска, двукроп'е.

А38. Якая схема адпавядае пастаноўцы знакаў прыпынку ў наступным сказе з простай мовай?

Ці не сын таго Пятра, што бунтаваў мне народ успомніў пан, чырванеючы ад злосці, і залямантаваў (У,у)зяць яго

1)    -П?-а і а:-П!                                   3)-П?-Аіа:П!

2)    П,-а і а,-п!                                      4) -П?-а і а -П!

А39. Уякім парадку трэба размясціць сказы, каб атрымаўся тэкст?

1. Рэдка дзе яна трымае сёе-тое са сваіх скарбаў зусім блізка ад паверхні. 2. Усё астатняе зямля хавае глыбока-глыбока. 3. Шмат багацця мае ў сваіх не-трах зямля, толькі не вельмі ахвотна паказвае яго людзям. 4. Але чалавек цікаўны і дапытлівы. 5. Яго вабяць усе тайны маці-зямлі.

1)1,3,2,4,5                                       4)4,5,3,1,2

2)4,5,1,2,3                                        5)2,4,3,5,1

3)3,1,2,4,5

А40. Вызначце стыль і тып тэксту.

Як тут было хораша і як сумна было! Гэта хараство ўзяло, захапіла Ганну. Як у сне, яна рвала ля куста мокрую траву, слала на аблепленае зямлёй дно ко-шыка, як у сне, ішла без сцежкі, трымаючы кошык каля грудзей... Яна раптам забылася пра грыбы, стала дзіўна бяздумная, няцямная. Ушырокіх, круглых, пасвятлелых вачах яе было не здзіўленне, не захапленне, а нейкая пакутлівая разгубленасць. Абветраныя, патрэсканыя вусны Ганны, нервова смыкнуўшыся, застылі, гатовыя не то ўсміхнуцца, не то сумна сціснуцца.... (I. Мележ)

1)     Мастацкі, апісаннне.                   4) Публіцыстычны, апісанне.

2)     Мастацкі, апавяданне.                5) Публіцыстычны, апавяданне.

3)     Мастацкі, разважанне.

разгарнуць » / « згарнуць

Варыянт 1

ЧасткаА

А1. Адзначце словы, у якіх намесцы пропуску трэба пісаць літару э:

1) ш_птаць;                                              4) р_дкалессе;

2)  кзамен;                                                5) інж_нер.

3)  літ_ратура;

А2. Адзначце словы (прыклады), у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару е:

1)      в_лічыня;                                          4) б_з назвы;

2)      м_тафара;                                         5) в_ршыня.

3)      жыцц_радасны;

АЗ. Адзначце словы (прыклады), у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару ў(нескладовае):

1)  над _змежкам;                                      4) публіцыстыка  ладзіміра Гніламёдава;

2)  калёкві_м;                                             5) песні-_спаміны.

3)  ня стойліва;

А4. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару ь:

1)   сям_я;                                                   4) голуб_;

2)   павіл_ён;                                               5) кур ер.

3)   восен_скі;

А5. Адзначце правільна напісаныя словы:

 1)     збожжа;                                               4) рассмяшыць

2)     каллектыў;                                            5) адзінаццаць

3)     падкрэсленныя;

А6. Адзначце правільна напісаныя словы:

1)  аткласці;                                                   4) спаборніцтва

2)  студэнтскі;                                                 5) посны

3)  даследчык;

А7. Адзначце словы, якія маюць канчатак

1)  павіншаваўшы;                                            4) злёгку

2)   вецер;                                                        5) лінейка

3)   вяртаюся;

А8. Адзначце абстрактныя назоўнікі:

1)  навальніца;                                                  4) гераізм

2)   задаволенасць;                                            5) вярба

3)   цярпенне;

А9. Адзначце словы, якія трэба пісаць праз злучок:

1)  (глеба) аднаўленне;                                      4) (стэрэа) гук;

2)   (супер) мадэль;                                            5) (урач) тэрапеўт.

3)   (паў) Салігорска;

А10. Сярод пранумараваных у сказе слоў вызначце прыметнікі. Адзначце нумары гэтых слоў:

Сяджу ў квартале маладзенькіх бярозак, ствалы якіх быццам некім 1выраўнены, і разумею: люблю ²нашы 3шматлікія лясы не толькі за тое, што яны ⁴прыветныя, духмяныя, але і за тое, што няма ў іх аднатоннасці, бо, куды ні кінеш позірк, перад табою зусім іншы, ⁵непадобны на папярэдні, пейзаж, і кожны выклікае захапленне.

А11. Адзначце словы, якія трэба пісаць разам:

1)   (інша) моўны;                                                   4) (сардэчна)сасудзісты

2)    (добра) сумленны;                                            5) (ружова)бэзавы

3)    (пяці) працэнтны;

А12. Адзначце характарыстыкі, якія адпавядаюць выдзеленаму ў сказе дзеяслову:

Як зіхаціць калядны снег, як зорка туліцца да зоркі, «і волен лёгкіх санак бег» мне ў іхняй чуецца гаворцы.

1)  I спражэння;                                                  4) абвеснага ладу;

2)  закончанага трывання;                                   5) ужыты ў форме 3-й асобы адзіночнага ліку.

3)  зваротны;

А13. Адзначце дзеясловы, якія ў форме 2-й асобы множнага ліку цяперашняга часу напісаны правільна:

1)   спрабуеце;                                            4) плывяце;

2)   выбіраяце;                                             5) уцякаяце.

3)    замыкаеце;

А14. Адзначце словазлучэнні, у якіх выдзеленыя словы трэба пісаць разам:

1)     выйшла (па) мойму;                               4) перасяліцца (на) зусім;

2)     колькі (небудзь)часу;                             5) прыбаўляць (па) трошку.

3)     (там) сямрасці;

А15. Адзначце прыклады, у якіх  не, ні з выдзеленымі словамі трэба пісаць асобна:

1)    тавары (не) закуплены;                           4) (не) дачакаўшысяаўтобуса;

2)     дзе б (ні) ўбачыў;                                    5) (не) праверанаяработа.

3)     (ні) дзене спыніўся;

А16. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску (пропускаў) ужываецца не:

1)    Коцяцца пад лёгкім павевам ветру зялёныя хвалі жыта, і няма ім __ канца __ краю.

2)    Чалавек павінен сёння клапаціцца пра чыстую ваду — багацце, без якога _ выжыць.

3)    Калі б __ прыйшлі вы, сябры мае, заўсёды жаданымі будзеце.

4)    Я не мог __ наведаць бацькоў на Вялікдзень.

5)     Сумна ў лесе, сумна ў садзе:__ спявае,___ вітае нас песняй звонкай салавей.

А17. Адзначце прыклады, у якіх прыметнік правільна дапасаваны да назоўніка:

1)   два сініх аўтамабілі;                               4) чырвоны вагон-цыстэрна;

2)   будучая канструктар Таццяна;                5) залатая медаль.

3)    даведачнае бюро;

А18. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы (слова) —выказнікі (выказнік):

1)   Услаўленамногімі паэтаміты, мая Радзіма.

2)    Пясок ля возера цёплы, лагодны, і мы доўга гулялі босымі.

3)    Блакітны падснежнік пяшчотна зацвіў.

4)    Вучыццаўтэхнікуме Максіму было цікава.

5)     Паясы, вядома, нашы продкі лічылі амаль галоўнай аздобай вопраткі.

А19. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску трэба абавязкова паставіць працяжнік:

1)    Елка, можна сказаць,__ музычнае дрэва, бо з яе драўніны вырабляюць скрыпкі.

2)     Зёлкі__ невычэрпная крыніцаздароўя.

3)     Цемень__ хоць вока выкалі.

4)     Берагчы перададзенае ў спадчыну_ не стаць ніколі жабраком.

5)     Натхненне, ты__ кропелька заўжды, а не струмень.

А20. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску трэба паставіць коску:

1)    Мы любім нябёсы__ і сонца, і зоры над роднай зямлёй.

2)     На густых_ прыдарожных кустах ззяла, пералівалася ўсімі колерамі вясёлкі раса.

3)     Не травою хваліся_ а сенам.

4)     Зрэдку то ў адным_ то ў другім месцы нясмела пасвіствалі птушачкі.

5)     Вопыт набываецца доўгімі гадамі_ і рупнай працай.

А21. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску (пропускаў) трэба паставіць коску (коскі):

1)    Мурашоў усе ведаюць_ як самых упартых працаўнікоў лесу.

2)    Драўляная хата мая_ нібы дрэва__ ў зямлю каранямі ўрасла.

3)    Лета_ нібыта дзьмула ў свісцёлку, восень, здаецца, грае на дудзе.

4)    Заўсёды голас мамін_ што малітва ў храме.

5)     На дол злятае лісце жоўтае_ быццам медзь, каб дрэвы новаю вясною маглі зноў зелянець.

А22. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску (пропускаў) трэба паставіць коску (коскі):

1)    Рукамі стваральніка, ведаю, стануць__ прывучаныя да працы з маленства__ рукі.

2)    Звярнуўшы з дарогі__ і стаўшы на лыжы, мы з малодшым братам, не спяшаючыся, пайшлі па свежым, пульхным снезе.

3)     Характар чалавека шліфуе рэальнае жыццё_ шматграннае, поўнае.

4)     У сярэдзіне XIXстагоддзя перастала існаваць__ пакінуўшы нам, нашчадкам, казачныя паясы-вясёлкі__Слуцкая персіярня.

5)    Слімак__ ці смоўж__ мае ракавіну і рухаецца вельмі марудна.

А23. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропускаў трэба паставіць коскі:

1)     Перад ад'ездам_ сыночкі__ спыніцеся за веснічкамі, паглядзіце на хату, на сад свой і добра запомніце ўсё.

2)     Сяло Прывалка__ ў свой час тут здымалі фільм «Рудабельская рэспубліка»__ было вялікае, мела з дзясятак вуліц.

3)     Жыццё__ на маю думку__ рэч складаная.

4)     Жанчына ішла па кладцы асцярожна, баючыся__ відаць__ паслізнуцца.

5)      Пойма Бярэзіны ў час паводкі__ здавалася__ велізарным морам.

А24. Адзначце складаназлучаныя сказы, паміж часткамі якіх трэба паставіць коску:

1)     То, трапечучы крыльцамі, узнімаліся жаўранкі ўверх то каменем падалі яны ў траву.

2)     Дуб першы раз цвіце праз сорак ці пяцьдзясят гадоў і лічыцца гэта дрэва маладым нават у стагадовым узросце.

3)     Людна і шумна.

4)     Няхай новыя нас вабяцьдалягляды і душа замірае ад новых прыемных уражанняў.

5)     Людзі парашут прыдумалі ў дваццатым стагоддзі а дзьмухаўцы з ім жывуць ужо мільёны гадоў.

А25. Адзначце складаназалежныя сказы з некалькімі даданымі часткамі, у якіх на месцы пропуску трэба паставіць коску:

1)     Гавораць, што__ як толькі прыгравае вясновае сонейка, выходзіць злесу, горда трымаючы каранаваную галаву, прыгожы алень ды накіроўваецца да ракі Лань.

2)     Малая радзіма для мяне — гэта тое невялікае месца на планеце Зямля, дзе я нарадзіўся___ і да якога ўсім сэрцам прывязаны.

3)     Даследчыкі Нагайскага ўніверсітэта распрацавалі шарыкавую ручку__ якая запамінае ўсё, што ёю пішуць.

4)     Хлебу_ які здабываеіша цяжка, самы наш нізкі паклон.

5)     Ніяк не можа быць на сэрцы лёд__ калі такая ў голасе лагода.

А26. Адзначце бяззлучнікавыя складаныя сказы, у якіх на месцы пропуску трэба паставіць працяжнік:

1)     Дажджлівы дзень на Пакровы__ летам пчолы збяруць багата мёду.

2)     Пасажыр папрасіў спыніцца__ шафёр яго не пачуў.

3)     На шэрую зямлю сыплецца першы снег___ ён ціха кладзецца на стрэхі, двары і загоны.

4)     Сена не паспелі згрэбці__ перашкодзілі дажджы.

5)     Дзятлы заняты звычайнай работай__ яны шукаюць пад карой на абед насякомых.

А27. Адзначце нумары пропускаў, на месцы якіх трэба паставіць коску:

Кажуць1_ што па пройдзенай дарозе лёгка ісці, але той²___ хто імкнецца сказаць сваё слова ў мастацтва, абавязкова павінен знайсці няходжаную сцежку3___па якой упэўнена можна крочыць, і яе __Валерый Славук знайшоў⁴__ ён расказвае казкі, ды не словамі, а графічнымі аркушамі ці кніжнымі ілюстрацыямі, якія вылучаюцца своеасаблівым почыркам⁵_ і якія нізавошта не зблытаеш з іншымі.

А28. Адзначце сцверджанні, якія адпавядаюць сказу з простай мовай:

«Даўно павырасталі дзеці», — адказаў на маё пытанне спадарожнік і дадаў — «Раз 'ехаліся хто куды, але нас з жонкай, дзякуй Богу, не забываюць, наведваюць часта, дапамагаюць».

1)     Простая мова няправільна заключана ў двукоссе;

2)      у сказе адсутнічае знак прыпынку — кропка;

3)      у сказе адсутнічае знак прыпынку — працяжнік;

4)      у сказе адсутнічае знак прыпынку — коска;

5)      у сказе адсутнічае знак прыпынку — двукроп'е.

А29. Адзначце сцверджанні, якія характарызуюць абедзве часціны мовы -  прыслоўе радасна і прыметнік гняды:

1)      адносяцца да разраду якасныя;

2)      змяняюцца па склонах;

3)      самастойныя часціны мовы;

4)      змяняюцца па ліках;

5)      маюцьформу (формы) ступені (ступеней) параўнання.

                      Тэкст да заданняў АЗО—А32, В1, ВЗ, В5, В7, В8

(1) Уладзік ду.маў, што чакаць баброў яму прыйдзецца доўга, але, прыжмурыўшы толькі на хвілінку вочы, па-чуў, як нешта грымнула, нібы з пушкі, ірванула так, аж у вушах заклала. (2) Хлопец зірнуў на рэчку: рэчка была ўся ў зіхатлівых ад месячнага святла сцежках, і на гэтых сцежках у золаце і срэбры купаліся гаспадары ракі — цэлае сямейства баброў. (3) Яны і самі былі як адлітыя з пачэрненага серабра ды золата. (4) «Вось дзівакі!» — засмяяўся хлопец.

(5) 1Дзіўныя бабры то цугам праносіліся па ²брыльянцістых сцежках ракі, разразаючы 3плынь, як ⁴мяккую скібу хлеба, то 5малыя акружалі старога бабра, як унукі сівога дзеда, і, учапіўшыся ў яго, павісалі хто на хвасце, хто на загрыўку, хто збоку. (6) Стары бабёр свечкай уставаў з вады, адбіваўся, а бабрыха ўбаку, здавалася, па-смейвалася і з малых, і са старога. (7) І вось бабёр не вытрымаў: аднаму мусіў даць у каршэнь. другому па вуху, трэцяму выспятка, а сам — сальта-мартале. (8) У гэты момант Уладзік спалохаўся, бо калі ўрэзаў па вадзе бабёр хвастом-лапацінаю, то нават дубы каля рэчкі ўгнуліся. (9) Пасля акрабатычнага скачка бабра настала незвычайная цішыня, здавалася, нікога і не было тут. (10) Але ўжо праз некалькі хвілін на вадзе зноў паявіліся падобныя на вадалазаў-падводнікаў бабры. (11) Пярэднія лапкі ў гэтых вадалазаў-падводнікаў былі складзены на грудзях, мысы выцягнуты ўперад.

(12) «Цырк, ды і годзе», — дзівіўся Уладзік, назіраючы за тым, як смешна бабры перабіралі лапкамі, моршчылі мыскі, варушылі вусікамі, разразалі на дзве часткі ваду, якая доўга не сыходзілася, захоўваючы іх след.

АЗО. Адзначце правільна ўтвораныя ад асновы дзеяслова, падкрэсленага ў 7-м сказе, дзеепрыметнік і дзеепрыслоўе.
1)     даўшы;                                                 4)дадзяны;

2)     дадзены;                                               5) дадзенны.

3)     даючы;

А31. 3 пранумараваных у 5-м сказе слоў выберыце тыя, у якіх колькасць гукаў і літар не супадае. Адзначце нумары гэтых слоў.

А32. Адзначце лексічныя характарыстыкі, якія адпавядаюць падкрэсленаму ў 9-м сказе лову:

1)     сінонімам з'яўляецца слова выключна;

2)     паронімам з'яўляецца слова надзвычайны;

3)     антонімам з'яўляецца слова звычаёвы;

4)     ужыты ў прамым значэнні;

5)     мнагазначнае.

ЧасткаВ

В1. Запішыце падкрэслены ў 5-м сказе назоўнік у форме множнаг ліку назоўнага склону.

В2. Устанавіц еадпаведнасць паміж падкрэсленымі ў сказах словамі і іх характарыстыкамі. Адказ запішыце ў выглядзе спалучэння літар і лічбаў, захоўваючы алфавітную паслядоўнасць літар левага слупка. Памятайце, што некаторыя даныя правага слупка могуць не выкарыстоўвацца ў вогуле. Напрыклад: А2Б5ВЗГ4.

 

А. Нізаштонезабуду, штоясынхлебароба.	1. Прыслоўе.
Б. Жьшьпачыёйсцімерцынеўмею.	2. Напісаназпамылкай.
В. Купалле—адзінзсамыхпрыгожыхязычніцкіхабрадаў,	3. Падпарадкавальнызлучнік.
якізахаваўсяданашагачасу.	4. Адноснызайменнік.
Г. Кабшчаслівымбыць, трэбанетолькісябе, аідругіхлю-біць.	5. Немае формыназоўнагасклону.

В3.Вызначце спосаб утварэння падкрэсленагаў 1-м сказе слова. Адказ запішыце ў форме назоўнага склону.

В4.Устанавіце адпаведнасць паміж выдзеленымі ў сказах спалучэннямі слоў і іх характарыстыкамі. Адказ запішыце ў выглядзе спалучэння літар і лічбаў, захоўваючы алфавітную паслядоўнасць літар левага слупка. Памятайце, што некаторыя даныя правага слупка могуць не выкарыстоўвацца ўвогуле. Напрыклад: А2Б5ВЗГ4. 

А. Колькі ж, так бы мовіць, маленькіх тайн у птушынай размове!

Б. Не люблю гаварыць пра тое, чаго не бачыў ва ўласных вачах.

В. «Пірагі — на славу!» — хвалілі госці гаспадыню.

Г.  Гульняў жмуркі дзецям асабліва падабалася.

1. Свабоднае словазлучэнне.
2. Фразеалагізм, які мае значэнне 'скрытыя дзея-інні, утойванне чаго-небудзь ад каго-небудзь'.
3. Фразеалагізм, які мае сінонім так сказаць.
4. Няправільна паводле свайго значэння ўжыты фразеалагізм.
5. Фразеалагізм, якіўсказевыконваеролювыказ-ніка.

В5. Знайдзіце ў 9-м сказе слова, якое з'яўляецца вытворнай службовай часцінай мовы. Выпішыце гэта слова.

В6. Устанавіце адпаведнасць паміж сказамі і іх відам. Адказ запішыце ў выглядзе спалучэння літар і лічбаў, захоўваючы алфавітную паслядоўнасць літар левага слупка. Памятайце, што некаторыя даныя правага слупка могуць невыкарыстоўвацца ўвогуле. Напрыклад: А2Б5ВЗГ4.

 

А. Далёкаемянезаўсёдыпрыцягвае.	1. Двухсастаўны, развіты.
Б. Звіні, крыніца-жывіца, зімойілетамнезмаўкай!	2. Двухсастаўны, неразвіты.
В. Пачуццістанавілісямоцнымі, глыбокімі.	3. Назыўны, развіты.
Г. Пісьмо сына.	4. Безасабовы.
	5. Пэўна-асабовы.

В7. Сярод сказаў 8—12 знайдзіце сказ, звязаны з папярэднім пры дапамозе займенніка і лексічнага паўтору. Нумар сказа запішыце лічбай (лічбамі). Напрыклад: 10.

В8. Вызначце стыль і тып тэксту. Адказ запішыце лічбай. Напрыклад: 1: 1) афіцыйна-дзелавы; апісанне;

 2)      мастацкі; апісанне з элементамі апавядання;

3)      мастацкі; апавяданне з элементамі разважання;

4)      публіцыстычны; апісанне з элементамі апавядання;

5)      публіцыстычны; апавяданне з элементамі апісання.

спаборніцтва

спаборніцтва

разгарнуць » / « згарнуць

ПРАВАПІС У— Ў. ПРАВАПІС МЯККАГА ЗНАКА І АПОСТРАФА

Варыянт 1

Тэст А

А1. Адзначце словы (або спалучэнні слоў), у якіх на месцы пропуску пішацца літара у (складовае):

1) псе..данім;   2) а..тограф; 3) рака ..ла;   4) індывіду..м; 5)царкоўная  ..нія.

А2. Адзначце словы (або спалучэнні слоў), у якіх на месцы пропуску пішацца літара ў (нескладовае):

1) шчасліва-..знёслы; 2) і..даізм; 3)мястэчка ..бель; 4) Ва..кавыск; 5) ка..бой.

A3. Адзначце правільна напісаныя словы:

1) паўстанец; 2) эўкаліпт; 3) спяваць ва ўнісон; 4) саксаўл; 5) ручка-ўказка.

А4. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску пішацца змякчальны мяккі знак:

1) с..цюдзёны; 2) фантан..чык; 3) ігол..ніца; 4) мен..шы; 5) гаспадын..ка.

А5. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску пішацца раздзяляльны мяккі знак:

1) трыл..ён; 2) лас..ён; 3) пугаў..ё;   4) пал..чатка; 5) бур..ян.

А6. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску пішацца апостраф:

1) медал..ён; 2) Дар..я;   3) зімоў..е; 4) кан..юнктывіт; 5) п..яўка.

А7. Адзначце правільна напісаныя словы:

1) грыльяж;  2) фельетон; 3) сафьян; 4) каньюнктура; 5)Дзям'ян.

 

ТЭСТ В

В1. Знайдзіце і запішыце слова, у якім на месцы пропуску пішацца літара у (складовае):

1)ла..р; 2)попла...; 3) Засла..е;4) натары..с; 5) а..дытар.

 В2. Знайдзіце ў сказе слова, у якім дапушчана памылка, і запішыце яго правільна.

Гучнае ірадаснае «ура» страсянула паветра.

 ВЗ. Знайдзіце і запішыце слова, у якім на месцы пропуску пішацца змякчальны мяккі знак:

1) Юл..яна; 2) з..зянне; 3) ал..манах; 4) змен..шыць; 5) разал..ю.

 В4. Знайдзіце і запішыце слова, у якім на месцы пропуску пішацца апостраф:

1)Лавуаз..е;   2) аб..інелы; 3) сядз..ма; 4) гіл..яціна; 5) недал..юць.

 В5. Запішыце па-6еларуску слова серьёзный.

 В6. Знайдзіце ў сказе слова, у якім дапушчана памылка, і запішыце яго правільна ў пачатковай форме.

ЗВозера дзьмуў холодны вецер, гнаў белыя грабенчыкі пены.

Варыянт 2

Тэст А

А1. Адзначце словы (або спалучэнні слоў), у якіх на месцы пропуску пішацца літара у (складовае):

1) станцыя ..рэчча; 2) ванька-..станька; 3) аквары..м; 4) стра..с; 5) а..дыенцыя.

А2. Адзначце словы (або спалучэнні слоў), у якіх на месцы пропуску пішацца літара ў (нескладовае):

1)ла..сан; 2)думкі-..спаміны; 3) вернікі-..ніяты; 4) вуліца..руцкая;5) Наро..ля.

A3. Адзначце словы (або спалучэнні слоў), напісаныя правільна:

1) шэдэур; 2) дзяржаўны ўніверсітэт; 3) аўрал; 4)клоун; 5) страус.

А4. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску пішацца змякчальны мяккі знак:

1) жэн..шэн..;   2) жнівен..скі;   3) з..нічка; 4) раз..бяр; 5) эканом..це.

А5. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску пішацца раздзяляльны мяккі знак:

1) вар..етэ;   2) парц..е;   3) ал..янс;    4) шампін..ён; 5) мал..берт.

А6. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску пішацца апостраф:

1) інтэрв..ю;   2 ) пагалоў..е;   3) д..ябал;    4) кар..ер; 5)Джул..ета.

А7. Адзначце правільна напісаныя словы:

1) пасляслоўе; 2) Іл'я;   3)Лук'ян;     4)баряльеф; 5) агенчык.

 

ТЭСТ В

В1.Знайдзіце і запішыце слова, у якім на месцы пропуску пішацца літараў
(нескладовае):

1)ваку..м;2)лака..т; 3) калёкві..м; 4) па..за; 5) ліноле..м.

 В2.Знайдзіце ў сказе слова, у якім дапушчана памылка, і запішыце ягоправільна.

Няма ў беларускіх лясоў аднатоннай суровасці пауночнага бору ці тайгі.

 ВЗ. Знайдзіце і запішыце слова, у якім на месцы пропуску пішацца змякчальны мяккі знак:

1)вясел..ле;   2)ц..вік;   3) Ул..яна;    4) нос..біт; 5) паштал..ён.

 В4. Знайдзіце і запішыцеслова, у якім на месцы пропуску пішацца апостраф:

1) вал..ера;         2) Кас..ян; 3) паўшар..е;   4) міл..ярд; 5) здароў..е.

 В5. Запішыце па-беларуску слова рантье.

 B6. Знайдзіце ў сказе слова, у якім дапушчана памылка, і запішыце яго правільна ў пачатковай форме.

Маладзее зямля, дню наступнаму рада, ловіць вецер вясенні ўсьмешку тваю.

разгарнуць » / « згарнуць

НАПІСАННІ, ЗАСНАВАНЫЯ НА ФАНЕТЫЧНЫМ І МАРФАЛАГІЧНЫМ ПРЫНЦЫПАХ

Варыянт 1

ТЭСТ А

А1. Адзначце правілы, заснаваныя на фанетычным прынцыпе арфаграфіі:

1) правапіс зычных б, д у прыстаўках аб-, ад-;

2) правапіс прыстаўнога в перад націскным о ў спрадвечнабеларускіх словах;

3) правапіс літар з або с у прыстаўках з-(с-), раз-(рас-), без-(бес-);

4) правапіс каранёвай я;

5) правапіс літары а пасля цвёрдых і зацвярдзелых зычных (намесцы паціскных о, э) ва ўласнабеларускіх словах не пад націскам.

 А2. Адзначце правілы, заснаваныя на марфалагічным прынцыпе:

1) правапіс свісцячых зычных перад шыпячымі;

2)правапіс спалучэнняў зычных зс, жс, шс у прыметніках,утвораных ад уласных імён;

3) правапіс падоўжаных зычных;

4) правапіс літары ц на месцы спалучэнняў тс, чс;

5) правапіс звонкіх зычных у сярэдзіне слова перад глухімі і наканцы слова.

 A3. Адзначце словы, у якіх напісанне выдзеленых арфаграм заснавана на фа­нетычным прынцыпе:

1) дамавік;2) перакладчык;3) траўка;4)скінуць;5) палескі.

 А4. Адзначце рады слоў, у якіх напісанне ўсіх выдзеленых арфаграм заснава­на на фанетычным прынцыпе:

1) звышімклівы, не вельмі;2)узрадавацца, позна;3) пяцярня, дзве;

4) цагляны, мноства;5) возера, Кранштат.

 А5. Адзначце сказы, у якіх напісанне ўсіх слоў заснавана на фанетычным прынцыпе:

1) Дзень быў спякотны і ветраны.              

2) Хвалявалася жытнёвае мора.

3) Хвалі адступаліся на ўзгорак.

4) Нахілялася збажына, лажыўся колас на колас.

5) Колер у нізіне рабіўся жоўта-зялёны.

 А6. Адзначце словы, у якіх напісанне выдзеленых арфаграм заснавана на марфалагічным прынцыпе:

1) павук;  2) сцежка; 3) зацішша; 4) у лодачцы; 5) абкапаць.

 А7. Адзначце рады слоў, у якіх напісанне ўсіх выдзеленых арфаграм заснава­на на марфалагічным прынцыпе:

1) жаніцьба, ад холаду;2) зялёны, сваяцкі;  3) чытацкі, узмах;

4) латышскі, не толькі; 5) без болю, знічка.

 А8. Адзначце сказы, у якіх напісаннс слоў заснавана і на фанетычным, і на марфалагічным прынцыпе:

1) Прабягала хваля — выпрамлялася жыта.

2) Колер поля адразу змяняўся.

З) Паўз сасоннік хутка пранёсся цень хмаркі.

4) Ценьдабегда паласы ярыны.

5) Ураз пацямнелі ўсе фарбы.

 

ТЭСТ В

В1. Закончыце фармулёўку.

Раздзел мовазнаўства, які вывучаеправілы перадачы вуснай мовына пісьме, — гэта…

 В2. Знайдзіце і запішыце слова, у якім напісанне выдзеленай арфаграмы заснавана на фанетычным прынцыпе:

1) сшытак;         2) экзотыка; 3) вясёлка;4) грамадства;  5) з лесу.

 В3.Знайдзіце і запішыце слова, у якім напісанне выдзеленай арфаграмы заснавана на марфалагічным прынцыпе:

1) суквецце;   2) прыгоства;   3) чалавецтва;   4 ) футболка;   5) Беласточчына.

 В4.Знайдзіце і запішыце словы, у якіх напісанне выдзеленых арфаграм заснавана на фанетычным прынцыпе:

1) сустракаешся;       2) Полаччына;   3) спадчына;4 ) памяць;5) каласы.

 В5. Знайдзіце і запішыце словы, у якіх напісанне выдзеленых арфаграм заснавана на марфалагічным прынцыпе:

1) вуліца;   2) цюльпан;     3) ад хаты;4 ) дзевяць;   5) безвыніковы.

 

 Варыянт 2

ТЭСТ А

А1. Адзначце правілы, заснаваныя на фанетычным прынцыпе арфаграфіі:

1) правапіс літары с на месцы спалучання сс;

2) правапіс падоўжаных зычных;

3) правапіс літары е у прыназоўніку без;

4) правапіс літары я на месцы е, ё пасля мяккіх зычных у першым складзе перед націскам;

5) правапіс спалучэння зычных чс, кс у прыметніках, утвораных ад уласных імён.

 А2. Адзначце правілы, заснаваныя на марфалагічным прынцыпе:

1) правапіс ў пасля галосных;

2) правапіс шыпячых зычных перад свісцячымі;

3) правапіс літары с на месцы спалучэнняу жс, шс;

4) правапіс літары е ў часціцы не;

5) правапіс зычных б, д у прыстаўках пад-, над-, перад-.

 A3. Адзначце словы, у якіх напісанне выдзеленых арфаграм заснавана на фа­нетычным прынцыпе:

1) мядовы;2) беспаспяховы;   3) радасны; 4) вучышся; 5) студэнцкі.

 А4. Адзначце рады слоў, у якіх напісанне ўсіх выдзеленых арфаграм заснава­на на фанетычным прынцыпе:

1) посны, чытацкі;   2) не надта, контрігра; 3) птаства, беларускі;

4) Нараччу, маўленне;   5) без смеху, святкаванне.

 А5. Адзначце сказы, у якіх напісанне ўсіх слоў заснавана на фанетычным прынцыпе:

1) Ноччу не адчуваеш яшчэ восеньскай стыні.

2) Восень набліжаецца неўзаметку.

3) Ветрык цямніць дробным рабаціннем возера.

4) Пашарэла багавінне ў рацэ.

5) Блізкасць восені ў празрыстасці паветра.

 А6.Адзначце словы, у якіх напісанне выдзеленых арфаграм заснавана намарфалагічным прынцыпе:

1) з жыта;2) рускі;3) белавежскі;4)абласны;5) мядзведзь.

 А7. Адзначце рады слоў, у якіх напісанне ўсіх выдзеленых арфаграм заснава­на на марфалагічным прынцыпе:

1) пяшчота, стагоддзе; 2) Навагрудчына, носьбіт; 3) лідскі, цвёрды;

4) Случчына, брацкі;   5) падпісаць, мароз і вецер.

 А8. Адзначце сказы, у якіх напісанне слоў заснавана і на фанетычным, і на марфалагічным прынцыпе:

1) Дождж сышоў на захад.

2) Над вымытымі вадой палямі засінела неба.

3) I неба, і сонца адбіваліся ў незлічоных кроплях.

4) У небе зрэдку зіхацелі белыя воблачкі.

5) Жыта ўжо зжалі, а ячмень і пшаніца стаялі некранутыя.

 

ТЭСТ В

 В1. Закончыце фармулёўку.

Передача на пісьме гукаў адпаведна літаратурнаму вымаўленню — гэта …. прынцып арфаграфіі.

 В2. Знайдзіце і запішыце слова, у якім напісанне выдзеленай арфаграмы за­снавана на фанетычным прынцыпе:

1) не варта;        2) мазжачок;   3) экземпляр;   4) разлад;   5) без памяці.

 В3. Знайдзіце і запішыце слова, у якім напісанне выдзеленай арфаграмы за­снавана на марфалагічным прынцыпе:

1) дзяжурны;   2) на кладцы; 3) навука;     4) адрас;   5) таварыства.

 В4. Знайдзіце і запішыце словы, у якіх напісанне выдзеленых арфаграм за­снавана па фанетычным прынцыпе:

1)позна;   2) цацкі і цукеркі;   3) палоззе;   4)звясны;   5) радуешся.

 В5. Знайдзіце і запішыце словы, у якіх напісанне выдзеленых арфаграм за­снавана на марфалагічным прынцыпе:

1) просьба;     2) шчасце;   3) выдавецтва;   4) застрэшша;   5) песня.

 

 

разгарнуць » / « згарнуць

Лексічнае значэнне i спалучальнасць слоў

Варыянт 1

Тэст А

А1. Адзначце пары слоў, якія адрозніваюцца лексічным значэннем:

1) хадзіць — хадзіла;2) паходны — паход; 3) пахадзіў — паходзім;

4) заходзяць — заходзіць;5) находка — хаджэнне.

 А2. Адзначце пары слоў з аднолькавым лексічным значэннем:

1) культура — культурны; 2) дзесь — дзесьці; 3) пісьмовы — пісьменны;

4) баклага — біклага; 5) настурка — настурцыя.

 A3. Адзначце азначэнні, у якіх правільна ўказана лексічнае значэнне слова:

1) гарысты — 'пакрыты гарамі';2) нядзеля — 'адрэзак часу ў сем дзён';

3) вернісаж — 'спектакль у гонар або на карысць аднаго з ягоўдзельнікаў';

4) прысак — 'гарачы, распалены попел';

5) бяспека — 'становішча, пры якім ніхто і нішто не пагражае каму- або чаму-небудзь'.

 А4. Адзначце азначэнні, у якіх няправільна ўказана лексічнае значэнне слова:

1) геральдыка — 'эмблема дзяржавы, горада, якая змяшчаецца на сцягах, дзяржаўных дакументах і інш.';

2) млынар — 'уладальнік млына або работнік у млыне';

3) узорны — 'аздоблены ўзорамі'; 4) гербарый — 'калекцыя засушаных раслін';

5) цясляр — 'рабочы, які займаецца грубай апрацоўкай драўніны, узвядзеннем драўляных будынкаў і пад.'.

 А5. Адзначце словазлучэнні, у якіх парушана лексічная спалучальнасць слоў:

1) дажджлівая восень; 2) пясочны бераг; 3) галасавы певень;4)галіновае дрэва;

5) мудрагелістыя ўзоры.

 А6. Адзначце словазлучэнні з правільнай лексічнай спалучальнасцю слоў:

1) эфектыўныя меры; 2) шаўкавістая сукенка; 3) водны басейн; 4) дымавы колер;

5) залаты медаль.

 А7. Адзначце сказы, у якіх не парушана лексічная спалучальнасць слоў:

1) Процілеглы бераг рэчкі быў балотны.

2) На пракладку асушальных каналаў з рыдлёўкамі ў рукахвыйшлі гарбары.

3) Работа — самыя дзейсныя лекі ад усякага суму.

4) Гэта быў горад яркіх кантрастаў як у архітэктуры, так і ў людзях, якія яго напаўняюць.

5) Настойлівасць і працавітасць — важны фактар дасягнення поспеху.

 А8. Адзначце сказы, у якіх парушана лексічная спалучальнасць слоў:

1) Гэта быў даволі аб'ёмны рукапіс.

2) Прыгожы лаўр услаўлены паэтамі ўсяго свету, але ён расцене на ўсякай глебе.

3) Хлопец расплюшчвае вочы, напружваецца з усяе сілы, нешта шэпча асмуглымі вуснамі.

4) Ноч яшчэ спала, хоць на ўсходзе пачынала бяліць неба.

5) Гранатавы сок надзвычай карыслівы для здароўя.

 А9. Адзначце словы, якія спалучаюцца са словам эканомны(-ая):

1) гаспадыня; 2) палітыка;3) повар; 4) выгада; 5) газета.

 A10. Устанавіце адпаведнасць паміж словам і яго лексічным значэннем. Адзначце нумар правільнага адказу.

A.Рацыянальны.           1) Неперыядычны зборнік літаратурных твораў розных аўтараў;

Б. Мемуары.                 2) асновы светапогляду, перакананні;

B. Крэда.                       3) разумна абгрунтаваны, мэтазгодны;

Г. Альманах.                 4) вышэйшая мэта, да якой імкнуцца людзі;

                                       5) запіскі аб мінулых падзеях, зробленыя іх сучаснікамі або

                                             ўдзельнікамі падзей.

1)А5Б1В4Г2     2) АЗБ5В2Г1     3) А4Б2В5Г1     4) А5БЗВ1Г4;     5) А2БЗГ1В4.

 

ТЭСТ В

В1. Закончыце фармулёўку:

Раздзел мовазнаўства, які вывучае лексічную сістэму, слоўнікавы склад мовы і асобнае слова як галоўную адзінку, — гэта…

 В2. Запішыце слова па яго лексічным значэнні:

Натуральны выхад падземных вод на паверхню зямлі, а таксама вадаём, які ўтварыўся на месцы выхаду падземных натуральных вод, —…

 В3. Знайдзіце і запішыце словазлучэнне з правільнай лексічнай спалучальнасцю слоў:

1) пярэдняе кола; 2) арганізатарскі момант;3)транзістны цягнік;

4) рэкламацыйны плакат; 5)танкісцкая браня.

 В4. Знайдзіце словазлучэнне, у якім парушана лексічная спалучальнасць
слоў, і запішыце яго правільна:

1) лясны звер; 2) даходлівае тлумачэнне; 3)дробавыя лічэбнікі; 4)баявы ордэр;

5)вайсковая калона.

 В5. Знайдзіце ў сказе словазлучэнне, у якім парушана лексічная спалучальнасць слоў, і запішыце яго правільна ў пачатковай форме:

Штогод кожнаму вучню нашага класа трэба набыць абанент на цыкл канцэртаў у філармонію.

 В6.Знайдзіце і запішыце тое слова, лексічнае значэнне якога падазена правільна:

1)вобраз - 'малюнак святога ў выглядзе партрэта ў фарбах якпрадмет рэлігійнага пакланення';

2) гліняны — 'які мае ў сабе прымесь гліны';

3) досвітак — 'пара, калі толькі пачынае світаць';

4) каменны — 'з вялікай колькасцю камення';

5) рашчыніць — 'адчыніць што-небудзь зачыненае'.

 В7.Устанавіце адпаведнасць паміж словам іяго лексічным значэннем. Адказ
запішыце.

A. Начынка.               1) Набор прадметаў, інструментаў длявыканання якой-небудзь

                                 работы;

Б. Вітраж.                  2) усходы, пасевы азімых культур;

B. Рунь.                     3)узор са шкларознагаколеруўвокнах,дзвярах;

Г. Начынне.               4) тое, чым начынены пірагі, цукеркі і інш.;

                                 5) месца за акном магазіна, зашклёная шафа або скрыпка для

                                         паказу розных тавараў.

Варыянт 2

ТЭСТ А

А1. Адзначце пары слоў, якія адрозніваюцца лексічным значэннем:

1) абагуліць — абагульніць; 2) лінгвістычны — мовазнаўчы; 3) згадка — здагадка;

4) далягляд — абшар; 5) аўтабіяграфія — біяграфія.

 А2. Адзначце пары слоў з аднолькавым лексічным значэннем:

1) свята — святочны; 2) дрэнны — нядобры; 3) абсяг — прастор;

4) парадны — парада;   5) знаходзіць — знайшоў.

 A3. Адзначце азначэнні, у якіх правільна ўказана лексічнае значэнне слова:

1) павестка — 'паведамленне, якое даводзіцца да ўсеагульнага ведама';

2) буксаваць — 'круціцца, слізгацець, не рухаючыся з месца';

3) дрэўка — 'невялічкае маладое дрэва';

4) арэал — 'вобласць натуральнага пашырэння якога-небудзь віду, сямейства жывёл,

                   раслін і інш.';

5) лаўра — 'паўднёвае вечназялёнае дрэва з пахучым лісцем, якое ўжываецца

                     як прыправа'.

 А4. Адзначце азначэнні, у якіх няправільна ўказана лексічнае значэнне слова:

1) нататка — 'настаўленне, павучанне';

2) міграцыя — 'добраахвотнае або вымушанае перасяленне са сваёй радзімы ў іншую краіну па палітычных, эканамічных і іншых матывах';

3) абрэз — 'вінтоўка з укарочаным канцом ствала';

4) мятла — 'пустазелле азімых злакаў з суквеццем у выглядземяцёлкі';

5) ліяна — 'агульная назва павойных раслін, пашыраных у тра­пічных лясах'.

 А5. Адзначце словазлучэнні, у якіх парушана лексічная спалучальнасць слоў:

1) аб'ёмісты канспект; 2) вялікая аўчарка; 3) баечная коўдра; 4) васкаваць абутак;

5) арэшкавы зараснік.

 А6. Адзначце словазлучэнні з правільнай лексічнай спалучальнасцю слоў;

1) арэшнікавы кій; 2) засушлівы лісток;         3) ваўняная коўдра; 4) купальскі сезон;

5) жаноцкае адзенне.

 А7. Адзначце сказы, у якіх не парушана лексічная спалучальнасць слоў:

1) Павуцінаю заткана столь і кут над абразом.

2) Нягледзячы на свой узрост, гэта быў чалавек моцнага целаскладу, рослы і не сагнуты нагодамі.

3) У ціхай затоцы распусціліся лілеі.

4) На ўзлессі віднеліся пад неба мачтавыя сосны.

5) Маці хадзіла таксама на падзённую работу: то мыла чужуюбялізну, то падлогу, то прыбірала двары ў багатых дамах.

 А8. Адзначце сказы, у якіх парушана лексічная спалучальнасць слоў:

1)Адборнае жыта ў сеялкі просіцца з цёмных амбараў.

2)Тэрмін яго абанента канчаўся, траба было набываць новы.

3) На вуглянскіх палетках заўжды нешта адметнае, такое, чагоняма ў іншых.

4) Прыметнік, як і назоўнік, — зменлівая часціна мовы.

5) Звычайная веска стаяла, а ў вёсцы — звычайная хата, якіх і на свеце нямала, і на Беларусі багата.

А9. Адзначце словы, якія спалучаюцца са словам класічны:

1) сход; 2) прыклад; 3) твор;         4) вагон; 5) барацьба.

 А10.Устанавіце адпаведнасць паміж словам і яго лексічным значэннем, Адзначце нумар правільнага адказу.

A. Амплуа.                      1) Прыгатаваны з зерня грэчкі;

Б. Выснова.                    2) які мае адносіны да Грэцыі, грэкаў,характэрны для іх;

B. Вуж.                           3) тып акцёрскіх роляў;

Г Грэцкі.                         4) адна з неядавітых змей сямейства паўзуноў;

                                      5)вывад, заключэнне.

1) А5Б1В4Г2   2) АЗБ2В5Г1     3) А5БЗВ1Г44) АЗБ5В4Г1;   5) А5БЗВ1Г2.

 

ТЭСТ В

В1. Закончыце фармулёўку:

Фанетычна і граматычна аформленая адзінка мовы, якая мае пэўнае значэнне і выступаесродкам моўных зносін, — гэта…

 В2. Запішыце слова па яго лексічным значэнні:

'Сплеценыя ў кружоклісты, кветкі, якія ўскладаюць на галаву', —…

 В3.Знайдзіце і запішыце словазлучэнне з правільнай лексічнай спалучальнасцю слоў:

1) атрымаць выгоду; 2) вастрыць пілу; 3) жніўныя туманы;4) літарны пераклад;

5) грэцкія словы.

 В4.Знайдзіце словазлучэнне, у якім парушана лексічная спалучальнасцьслоў, і запішыце яго правільна:

1) добрая навіна;         2) нажытае багацце; 3) брусочнае мыла;4) асмяглыя вусны;

5) пажаўцелае лісце.

 В5.Знайдзіце ў сказе словазлучэнне, у якім парушана лексічная спалучальнасць слоў.

Хлопец умеў захапляцца: мог гадзінамі расказваць пра самалёты, глядзець на вітражы, мёртвыя петлі.

 В6.Знайдзіце і запішыце тое слова, лексічнае значэнне якога падаецца правільна:

1)нягода — 'прычына, выпадак, зручны момант';

2) медальер — 'мастак, які вырабляе формы для манет і медалёў':

3) літарны — 'які дакладна адпавядае чаму-небудзь';

4) іголачны — 'подобны з выгляду да іголкі';

5) гранатны - 'які мае адносіны да каштоўнага каменя гранату'.

 

разгарнуць » / « згарнуць

ВЫМАЎЛЕННЕ   ГАЛОСНЫХ,   ЗЫЧНЫХ

I   СПАЛУЧЭННЯЎ   ЗЫЧНЫХ   ГУКАЎ

Варыянт 1

ТЭСТ А

А1. Адзначце словы, вымаўленне якіх не супадае з напісаннем:

1) краплісты;   2) узбярэжжа;       3)абсяг; 4) схіліць; 5) лістапад.    

А2. Адзначце словы, вымаўленне якіх супадае з напісаннем:

1) хустка;2) слімак;   3) земляроб; 4) падтрымліваць;5) натхняць.

 A3. Адзначце нарматыўныя варыянты вымаўлення слоў:

1) [абпал'вац']; 2) [с'ц'эшка]; 3) [б'эздараж]; 4) [гарбус]; 5) [раз'відн'эц'].    

А4. Адзначце словы, пры вымаўленні якіх усе зычныя звонкія:

1) догляд;   2) педаль;3)звераня;       4) ліпень; 5) звычай.

 А5. Адзначце словы, пры вымаўленні якіх усе зычныя глухія:

1) пакахаць;   2) прыпынак;3) капеж;   4) парасон;     5) тупат.

 А6. Адзначце словы, пры вымаўленні якіх усе зычныя цвёрдыя:

1) аполак;       2) гадоўля;   3) бакалаўр;   4) звычай;   5) канапа.

А7. Адзначце словы, пры вымаўленні якіх усе зычныя мяккія:

1) актава;        2) вяселле;3) свяцільня; 4) пацеркі; 5) зязюля.

 А8. Адзначце словы, пры вымаўленні якіх адбываецца аглушэнне звонкіх зычных:

1) бездапаможны;  2)якраз;   3)вупраж;   4) раптам;   5) настрой.  

А9. Адзначце словы, пры вымаўленні якіх адбываецца прыпадабненне звонкіх зычных да глухіх:   

1) абшар;        2) чацвер; 3) лягчэй; 4) усмешка; 5) лыжка.

 А1О. Адзначце словы, пры вымаўленні якіх адбываецца прыпадабненне глухіх зычных да звонкіх:

1) світанак;2) хрэсьбіны;3) мацнейшы; 4) пясняр;5) анекдот.

 А11. Адзначце словы, пры вымаўленні якіх адбываецца прыпадабненне цвёрдых зычных да мяккіх:

1) развітацца;2) завушніцы; 3) дзверы; 4) асвятляць; 5) спагадлівы.

 А12. Адзначце словы, пры вымаўленні якіх адбываецца прыпадабненне свісцячага зычнага да шыпячага:

1) шыпшына;   2) абжываць; 3) каржакаваты;   4) расчулены;   5) сшытак.

 А13. Адзначце словы, пры вымаўленні якіх адбываецца прыпадабненне шыпячага зычнага да свісцячага:

1) апранаешся;2) расчасацца;3) шчасце;4) (на) дошцы;5) (пра) каштоўнасці

 АІ4. Адзначце словы, у якіх вымаўляецца падоўжаны гук [чч]:

1) спрэчка;2) адчайны;3) ракетчык; 4) унучка;5) выкладчык.

A15. Адзначце словы, у якіх вымаўляецца падоўжаны гук [цц]:

1) (у) сумачцы; 2) расцалаваць;3) (у) кармушцы; 4) галубцы; 5) купацца.

А16. Адзначце словы, у якіх вымаўляецца падоўжаны гук [ц'ц']:

1) (на) елачцы; 2) жмурыцца; 3) адценне; 4) падціснуць; 5) адцурацца.

 АІ7. Адзначце словы, у якіх вымаўляецца падоўжаны гук [с'с']:

1) рассадзіць; 2) памыляешся; 3) сцерагчыся; 4) расшнураваць;

5) рассейваць.

 А18. Адзначце словы, у якіх вымаўляецна падоўжаны гук [жж]:

1) зжаўцець;   2) падарожжа;     3) дажджы;   4) заезджы; 5) разжаліцца.

А19. Устанавіце адпаведнасць паміж арфаграфічным запісам слова і транскрыпцыяй яго нарматыўнага вымаўлення. Адзначце нумар правільнага адказу.

A. Супрацьгрыбковы.                 1.[супрац'грыбковы];

Б. Памыляешся.                         2. [супрадз'грыпковы];

B.У фортачцы.                           3. [памыл'айэс'с'а];

                                                 4. [памыл'айэшс'а];

                                                 5. [уфортаццы];

                                                  6. [уфортачцы].

1)А1БЗВ5;    2)А2Б4В6;   3) А2БЗВ5;      4)А1Б4В5;  5)А1БЗВ6.

 

Тэст В

 В1. Закончыце фармулёўку.

Раздзел мовазнаўства, які вывучае правілы літаратурнага вымаўлення, абавязковыя для ўсіх карыстальнікаў літаратурнай мовай, - гэта …

 В2.  Запішыце слова падкрэсліць так, як яно павінна вымаўляцца згодна
з арфаэпічнымі нормамі беларускай мовы.

 ВЗ. Запішыце праз працяжнік гукі, якімі пры вымаўленні адрозніваецца пара слоў люлька — лялька.

В4. Знайдзіце і запішыце ў транскрыпцыі тое слова,у якім свісцячы зычны гук вымаўляецца мякка:

1) параскіданы;2)спрадвеку;3) бязмежны;4) расчырванелы;

5) паспрачацца.

 В5. Устанавіце адпаведнасць паміж выдзеленай літарай і і гукамі, якія яна абазначае на пісьме. Адказ запішыце.

A. Існасць.                          1. [і];

Б. Дзед і баба.                     2. [йі];

B. Малако і смятана.            3. [й];

Г. Педагог і вучоны.            4. [ы];

                                          5. [йы].

 

 Варыянт 2

Тэст А

 А1. Адзначце словы, вымаўленне якіх не супадае з напісаннем:

1) подзвіг;2) свойскі;3) адвечны; 4) барацьба;5) драпежнік.

 А2. Адзначце словы, вымаўленне якіх супадае з напісаннем:

1) казка;2) алешнік;3) расквечаны; 4) спадчына;5) уздоўж.

A3. Адзначце нарматыўныя варыянты вымаўлення слоў:

1) [хл'эбароп];        2) [хмызн'ак]; 3) [з'н'ачэўку]; 4) [кул'тпаход]; 5) [ц'отчын].

 А4. Адзначце словы, пры вымаўленні якіх усе зычныя звонкія:

1) бусел; 2) нагода;      3) жабяня; 4) нядзеля; 5) каўнер.

 А5. Адзначце словы, пры вымаўленні якіх усе зычныя глухія:

1) капуста;2) падлетак;       3) пастка;   4) стог; 5) яліна.

 А6. Адзначце словы, пры вымаўленні якіх усе зычныя цвёрдыя:

1) ваўкалак; 2) падзяка;       3) крыга;   4 ) пацук; 5) сукенка.

 А7. Адзначце словы, пры вымаўленні якіх усе зычныя мяккія:

1) ззянне;        2) прысядзібны; 3) спякота; 4) певень;   5) умясціць.

 А8. Адзначце словы, пры вымаўленні якіх адбываецца аглушэнне звонкіх зычных:

1)пазней;2)земляроб;3) наўздагон;4)далягляд; 5) лозунг.

 А9. Адзначце словы, пры вымаўленні якіх адбываецца прыпадабненне звонкіх зычных да глухіх:

1) пругкі;        2)штучны;3) сланечнік;4) напрасткі;5)адказ.

 А10. Адзначце словы, пры вымаўленні якіх адбываецца прыпадабненне глухіх зычных да звонкіх:

1) лесвіца;2) снеданне;3) экземпляр;4) жаніцьба; 5) цясляр.

 А11. Адзначце словы, пры вымаўленні якіх адбываецца прыпадабненне цвёрдых зычных да мяккіх:

1) расхінаць; 2) цвердаскуры; 3) мсцівец; 4) маўклівы; 5) хусцінка.

 A12. Адзначце словы, пры вымаўленні якіх адбываецца прыпадабненне свісцячага зычнага да шыпячага:

1) сшываць; 2) расчысціць; 3) каршун; 4) расчэсваць; 5) швачка.

 А13. Адзначце словы, пры вымаўленні якіх адбываецца прыпадабненне шыпячага зычнага да свісцячага:

1) бясшумны;2) (на) тумбачцы; 3) хмурышся;4) шчыраваць;

5) (з) бурштыну.

 А14. Адзначце словы, у якіх вымаўляецца падоўжаны гук [чч]:

1) даследчык; 2)авечка; 3) велічна; 4) адчуванне; 5) кулямётчык.

 АІ5. Адзначце словы, у якіх вымаўляецца падоўжаны гук [цц]:

1)супрацьгрыпозны; 2) адцадзіць; 3) (на) рэчцы; 4) малацьба; 5) бясконца.

 А16. Адзначце словы, у якіх вымаўляецца падоўжаны гук [ц'ц']:

1) падцяпліць;        2) (у) лодачцы; 3) завіхацца; 4) адцэнтраваць; 5) адцвітаць.

 А17. Адзначце словы, у якіх вымаўляецца падоўжаны гук [с'с']:

1) расчаравацца; 2) бессардэчны; 3) журышся; 4) узлсссе; 5) бясспрэчны.

А18. Адзначце словы, у якіх вымаўляецца падоўжаны гук [жж]:

1) агароджа;2)зжаць;3) бружмель; 4) паразжоўваць; 5)мужчына.

 А19. Устанавіце адпаведнасць паміж арфаграфічным запісам слова і транскрыпцыяй яго нарматыўнага вымаўлення. Адзначце нумар правільнага адказу.

A. Газетчык.                             1. [газ'эччык];

Б. Усведамляць.                       2. [газ'этчык];

B. Вобраз.                                3. [усв'эдамл'ац'];

                                               4. [ус'в'эдамл'ац'];

                                               5. [вобрас];

                                               6. [вобраз].

 1) А1Б4В6; 2)А2БЗВ5; 3) А2БЗВ6; 4) А1Б4В5; 5)А2Б4В5.

 

ТЭСТ В

 В1.  Закончыцефармулёўку.

Найдрабнейшая непадзельная адзінка, якая ўтвараецца органамі маўленчага апарату чалавека і служыць матэрыяльнай асновай для ўтварэння марфем і слоў, — гэта …

 В2.  Запішыце слова бясчуласць так, як яно павінна вымаўляцца згодна
з арфаэпічнымі нормамі беларускай мовы.

 В3. Запішыце праз працяжнік гукі, якімі пры вымаўленні адрозніваецца пара слоў веска — вязка.

 В4. Знайдзіце і запішыце ў транскрыпцыі тое слова, у якім свісцячы зычны гук вымаўляецца мякка:

1) пачастунак;        2) эскіз; 3) расчэплены; 4)праспект; 5) схіліцца.

 В5.  Устанавіце адпаведнасць паміж выдзеленай літарай і і гукамі, якія яна абазначае на пісьме. Адказ запішыце.

A. Перадінфарктны.                       1. [і];

Б. Мужна і настойліва.                   2. [йі];

B. Ускраіна.                                   3. [й];

Г. Іголка.                                       4. [ы];

                                                      5. [йы].

 

разгарнуць » / « згарнуць

Антонімы. Сінонімы. Паронімы.

Варыянт 1

ТЭСТ А

А1. Адзначце пары слоў, якія з'яўляюцца антонімамі:

1) весяліцца — сумяваць;2)вараны — вараны; 3) досвітак — адвячорак;

4) набытак — страта; 5) вастрыць — тачыць.

А2. Адзначце пары слоў, якія не з'яўляюцца антонімамі:

1) моцны — слабы; 2) загадка — рэбус;3)высыпаць — высыпаць;

4) краявід — пейзаж;5) падзяка — спагнанне.

A3. Адзначце сінанімічныя рады слоў:

1) блізка, недалёка, побач;2) зграбны, стройны, танклявы;

3) звычай, парадак, устаў;4) згодна, спакойна, аднагалосна;

5) дружба, сяброўства, таварыскасць.

А4. Адзначце сказы, у якіх ёсць словы-сінонімы:

1) Шуміць бярозка над ракой, шапоча шаўкавістым лісцем.

2)Лайдакі на варту сталі і адразу ж драмаць сталі — такая варта пахвалы не варта.

3) Кожная праца, кожная справа мае свой пачатак і свой канец.

4) Усе паўтараецца на гэтым свеце: вясна і восень, лета і зіма...

5) Мяне туды заўсёды цягне, дзе я магу дапамагчы, дзе трэба адшукаць дарогу, пракласці новую шашу.

А5. Адзначце дамінанту сярод прыведзеных слоў сінонімаў:

1) невялікі; 2) малы; 3) дробны; 4) нязначны; 5) мізэрны.

А6. Адзначце рады слоў, у якіх усесінонімы выражаны прыметнікамі:

1) мара, мроя, летуценне;2) слабавольны, бязвольны, бесхарактарны;

3) слабы, нядужы, бяссілле;4) сустрэцца, спаткацца, убачыцца;

5) страшны, грозны, жудасны.

А7. Адзначце рады слоў, у якіх усе сінонімы выражаны дзеясловамі:

1) есці, страва, харчавацца;                2) шчыра,душэўна,сардэчна;

3) шамацець, шурсцець, шалясцець; 4) цярпець, трываць, вытрымліваць;

5) шрам, рубец, пісяг.

А8. Адзначце сказы, у якіх антонімы выражаны назоўнікамі:

1) 3 сваімі прылівамі і адлівамі, з сваімі штылямі і штормамімора вучыла нас быць шчаслівымі...

2) Нельга няпраўдай дамагчыся праўды.

3) Прачнуўся ад таго, што нечакана расчыніліся і тут жа зачыніліся дзверы.

4) Шчаслівы ты ці нешчаслівы, будзі сыноў сваёй зямлі.

5) Беднасць думак не схавала і багацце афармлення.

А9. Адзначце пары слоў, якія з'яўляюцца паронімамі:

1) пазітыўны — негатыўны; 2)маскіраваны — маскіровачны;

3)мяккі — цвёрды; 4) ненасытны — ненасычаны;

5) нелюдзімы — дзікаваты.

А 10. Устанавіце адпаведнасць паміж выдзеленымі словамі і іх характарыстыкай.

А. Абавязкова прыедуць — безумоўна прыедуць.

Б.Дакладны адказ- недакладны адказ.

В. Пасажырскі экіпаж — экіпаж карабля.

1. Сінонімы    1)АЗБ1В2;

2) Антонімы.   2)А4Б1В2;

3)Паронімы.   3)А1Б2ВЗ;

4) Амонімы.   4)А2Б4В1;

                         5)А1Б2В4.

ТЭСТ В

В1.Закончыце фармулёўку:

Блізказначныя словы і выразы, якія абазначаюць адно і тое ж паняцце, але адрозніваюцца адценнямі значэння або стылістычный афарбоўкай, - гэта …

 В2.У словазлучэнні большасць людзей падкрэсленае слова замяніце антонімам.

 В3. У словазлучэнні праўдзівы артыкул прыметнік замяніце антонімам.

 В4. Знайдзіце сярод прыведзеных пар слоў антонімы.

1) выключаны — выключны; 2) халодны — стылы; 3) мінулае — будучае;

4) нітка — дратва; 5) абраз — вобраз.

 В5. Вызначце дамінанту ў сінанімічным радзе слоў

Трухлы, збуцвелы, прэлы, гнілы, патлелы.

 В6. Знайдзіце сярод прыведзеных пар слоў сінонімы.

1) забаранаваць — забараніць; 2) выглянуць — схавацца;

3) духата — духмянасць; 4) прыемна — цудоўна; 5) круты — пакаты.

 В7. Знайдзіце сярод прыведзеных пар слоў паронімы.

1) вера - нявер'е;        2) вядомы - знакаміты; 3)зубаты — зубчасты;   

4) уваход — выхад; 5) пах — духмянасць.

 В8.   Устанавіце адпаведнасць паміж выдзеленымі словамі і іх характарыстыкай.

А. Даўганосы госць — кірпатае дзіця.

Б. Развязаць аборы — калгасныя аборы.

В. Цвіце сад — красуе жыта.

1. Сінонімы. 2. Антонімы. 3. Паронімы. 4. Амонімы.

 

Варыянт 2

ТЭСТ А

А1. Адзначце пары слоў, якія з'яўляюцца антонімамі:

1) вазы — вазы; 2) ветлівасць — грубасць; 3) загад — каманда;

4) здароўе — хвароба;5) маладосць — старасць.

А2. Адзначце пары слоў, якія не з'яўляюцца антонімамі:

1) лодка — човен; 2) праўда - хлусня; 3) родны — чужы;

4) прыклад — прыклад; 5) спакойны — устрывожаны.

A3. Адзначце сінанімічныя рады слоў:

1) абшар, прастор, прасцяг; 2) абрыс, контур, сілуэт;

3) абвінаваціць, вінаваціць, апраўдаць; 4) абрывісты, стромкі, круты;

5) асцярожна, абачліва, адчайна.

А4. Адзначце сказы, у якіх ёсць словы-сінонімы:

1) Беларусь нікога не забыла, мертвых і жывых сваіх салдат.

2) Цудоўны лес пры ціхім дажджы: ён закалыхвае, люляе аднастайным шэптам.

3) Усход жыве, гарыць, палае, слупы-праменні падымае.

4) Да чаго вясна ні дакранецца — зашуміць, зазвоніць, запяе.

5) Неба было шэрае, халоднае, нібы ў познюю восень.

А5. Адзначце дамінанту сярод прыведзеных слоў-сінонімаў:

1) наравіць;2) дагаджаць; 3) ладзіць; 4) услугоўваць;5) гадзіць.

А6. Адзначце рады слоў, у якіх усе сінонімы выражаны прыметнікамі:

1) ясны, светлы, яркі; 2) сутнасць, існасць, справа; 3) шэры, сівы, мышасты;

4) смелы, адважны, храбры;5) белы, блеклы, бяскроўна.

А7. Адзначце рады слоў, у якіх усе сінонімы выражаны дзеясловамі:

1) шчабятаць, ціўкаць, цвыркаць; 2) юбілей, гадавіна, імяніны;

3) шчыльна, упрытык, упрыцірку; 4) цвісці, квітнець, красаваць;

5) цвярдзець, камянець, тужыць.

А8. Адзначце сказы, у якіх антонімы выражаны прыметнікамі:

1) Ніколі не думала Ірына, што сказаныя ёю цяпер гатыя словы народзяць шмат пакутных і радасных думак.

2) Тым часам, сястрыца мая, давай абнімемся, пацалуемся —гэта будзе і прывітанне і адвітанне.

3) На попрадках дзяўчаты маглі паказаць. як хто ўмее прасці — тонка ці тоўста, хутка ці марудна.

4) Перабірай былыя даты, дзе снежань быў, а дзе быў май, дзе правы быў, дзе вінаваты...

5) Колас ведаў вагу свайго слова і дарэмна не кідаў ні пахвалы, ні асуджэння.

А9. Адзначце пары слоў, якія з'яўляюцца паронімамі:

1) гадаванне — гадоўля; 2) смеласць — мужнасць; 3) завіруха — завірушка;

4) справядлівасць — несправядлівасць; 5) прабой — прабойнік.

А10. Устанавіце адпаведнасць паміж выдзеленымі словамі і іх характарыстыкамі.

А. Гарадская дума — казацкая дума.

Б. Худы твар — схуднелы конік.

В. Суцешыць у горы - суцішыць дзяцей.

Сінонімы.         1)А2Б4В1;

Антонімы.         2)А4Б1В2;

Паронімы.         3) А4Б1ВЗ;

Амонімы.         4) АЗБ4В1;

                           5) А1Б2В4.

 

ТЭСТ В

В1. Закончыце фармулёўку:

Словы адной часціны мовы з гукавым і структурным падабенствам, але з розным лексічным значэннем — гэта…

 В2. У словазлучэнні часам горача падкрэсленае слова замяніце антонімам.

 В3.Знайдзіце сярод прыведзеных пар слоў антонімы.

1) шчасце — фартуна; 2) родны — чужы; 3) мемарыяльны — мемуарны;

4) журналісцкі — журнальны; 5) развіццё — прагрэс.

 В4. Вызначце дамінанту ў сінанімічным радзе слоў:

Гасцінец, дарога, шлях, шаша, тракт.

 В5.Знайдзіце сярод прыведзеных пар слоў сінонімы.

1) здань — міраж; 2) рэферат — рэферэнт; 3) жыллёвы — жылы;      

4) вітацца — развітвацца; 5) рэаліст — рамантык.

 В6. Знайдзіце сярод прыведзеных пар слоў паронімы.

1) сімпатыя — антыпатыя; 2) таямніца — сакрэт; 3)зменлівы — няўстойлівы;

4) з'яднаць — раз'яднаць; 5) нераст — нерат.

 

 

 

разгарнуць » / « згарнуць

АДНАЗНАЧНЫЯ I МНАГАЗНАЧНЫЯ СЛОВЫ. АМОНІМЫ.

ПРАМОЕIПЕРАНОСНАЕЗНАЧЭННІСЛОВА

Варыянт 1

Тэст А

А1. Адзначце словазлучэнні, у якіх выдзеленыя словы ў беларускай мове — толькі адназначныя:

1) жвавая дзяўчынка; 2) воінскі абавязак; 3) захінуць фіранкі; 4) цікавацьз-за вугла;

5) рахманы чалавек.

А2. Адзначце словазлучэнні, у якіх выдзеленыя словы ў беларускай мове — мнагазначныя:

1) сіняя маланка; 2) абагаўляць паэта; 3) гучны голас; 4) вышываная кашуля;

5) утаймоўваць тыгра.

A3. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы адназначныя:

1) Маці падышла да шафкі, дастала бохан хлеба, адрэзала дзве ёмкія лусты.

2) Сена казытала то шчаку, то шыю, то забівалася за каўнер.

З) Дзвіна паважна гайдалася ў каменных берагах.

4) 3 расчыненых дзвярэй пацягнула насустрач знаёмымі пахамі друкарскай фарбы і спрасаванай паперы.

5)Недзе недалёка неба асвяцілася барвовым зарывам.

А4. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы мнагазначныя:

1) Мужчына падняўся за сталом, абапёрся на яго абедзвюма рукамі і чакаў, пакуль хто з прысутных абзавецца на яго пы­танне.

2) Зіна была ўся у бацьку: жвавая, гаваркая, знаходлівая, у грамадскім жыцці актыўная, у сяброўстве — чулая, спагадлівая.

3) I маці так, застаўшыся з сынком, пакорміць і спявае калыханку.

4) Ісці нам з табой яшчэ далека, бацька, сілы спатрэбяцца.

5) I тут Петрык упершынюў сваім жыцці даведаўся, якую каштоўнасць маюць жалуды.

А5. Адзначце словазлучэнні, у якіх выдзеленыя словы ўжыты ў пераносным значэнні:

1) зялёная трава; 2) крылы шчасця; 3) салодкі яблык; 4) гром грыміць; 5) лес кліча.

А6. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы ўжыты ў пераносным значэнні:

1) Глухі не дачуе, дык прыдумае.

2) Не збаіцца ніхто самай лютае смерці, пакуль кліча ў жыццё нас матуліна сэрца.

З) Каля ляснога агню, на якім весела гарэла ламачча, Андрэй Іванавіч рыхтаваўся да чарговай прыёмкі драўніны.

4) Дырэктар школы Яснікоў ужо грыміць на ўсю рэспубліку.

5) Толькі той заваёўвае заслужаны поспех, хто аддае творчай працы гарачае сэрца.

А7. Адзначце словазлучэнні, у якіх выдзеленыя словы ўжыты ў прамым значэнні:

1) дыханне зямлі; 2) касіць траву; 3) мяккі голас; 4) цвёрдая глеба; 5) шырокае поле.

А8. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы ўжыты ў прамым значэнні:

1) Высокія разгалістыя каштаны засланялі вокны першых і другіх паверхаў.

2) А ўжо быў надвячорак, у лесе пачынала цямнець.

3) Дуб пражыў у лесе гадоў трыста, не меней.

4) Для наступных пакаленняў пад сяўбу раллю падымем.

5) Калі сапраўдны талент блісне, яго ніхто ніколі незацісне.

А9. Адзначце словы-амонімы:

1) абмінаць — 'праязджаць, праходзіць міма каго-небудзь ці чаго-небудзь' і абмінаць- — 'прымінаць, робячы больш шчыльным';

2) мясцовы — 'звязаны з пэўнай мясцовасцю, уласцівы гэтай мясцовасці' і мясцовы — 'не агульнадзяржаўны, а які дзейнічае толькі ў межах пэўнай тэрыторыі';

3) масленіца — 'пасудзіна для масла' і масленіца — 'свята провадаў зімы';

4) страявы — 'які звязаны з дзеяннямі войска ў страі' і стра­явы — 'прыгодны для будаўніцтва';

5) гладзіць — 'легка праводзіць рукой па чым-небудзь' і гладзіць — 'прасаваць'.

А10. Адзначце тыя пары сказаў, у якіх выдзеленыя словы з'яўляюцца амонімамі:

1) Выходзяць запасы патронаў, не стала ні кроплі вады.

У Макара знаходзяцца і трапныя словы, і невычэрпныя за­пасы энергіі, выдумкі.   .

2) Сала і мяса гаспадар склаў у кубелец і паставіў у каморы.

Наўперад ён праз час каторы быў пры падлоўчым на каморы.

З) Нa вуліцы працяжна і зычна зайграў у свой берасцянырог пастух Даніла.

За бляшанымі пірамідамі дахаў удалечы быў відаць рог будынка вакзала.

4)Якаў стаяў каля пагорка і дзеркачом абмятаў з ботаўснег.

Здавалася, што ўсё жывое перамясцілася туды, на балота: там было шумна — крычалі дзеркачы, ржалі коні.

5) На другі дзень цар устаў, паглядзеў у сваю чараўнічую кнігу.

Але той, хто наведаў хоць раз чараўнічыя нашы мясціны, не забудзе ніколі ён нас — край блакітны і нашу гасціннасць.

A11. Адзначце мнагазначныя словы:

1) ліхі - 'нядобры, дрэнны' і ліхі — 'смелы, храбры';

2) мастак - 'работнік мастацтва, жывапісец' і мастак — 'чалавек, які творча працуе ў якой-небудзь галіне мастацтва';

3) завод — 'прамысловае прадпрыемства' і завод — 'пуск у ход якога-небудзь механізма';

4) трэль — 'пералівістае гучанне' і трэль - 'спецыяльная дарога для тралёўкі драўніны';

5) дзъмуць - 'веяць, гнаць паветра' і дзьмуць — 'з сілай выпускаць з рота струмень паветра'.

А12. Адзначце пары словазлучэнняў, у якіх выдзеленыя словы з'яўляюцца амонімамі:

1) крыло птушкі — крыло самалёта;       2) вопытны зверабой — зверабой для настою;

3) сцюдзёная крыніца — крыніца ведаў; 4) радавы выпадак — радавы маёнтак;

5) жалезная бочка — жалезная воля.

Тэст В

В1.Закончыце фармулёўку:

Словы, якія маюць рознае лексічнае значэнне, але вымаўляюцца і пішуцца аднолькава, — гэта…

В2. Знайдзіце і запішыце словазлучэнне, у якім выдзеленае слова ўжыта ў пераносным значэнні:

1) мяккі хлеб; 2) нумар дома; 3) востры жарт; 4)скласці дровы;5) птушыная клетка.

В3.Знайдзіце і запішыце словазлучэнне, у якім выдзеленае слова ўжытаў прамым значэнні:

1) чыстае сэрца; 2) корань зла; 3) мяккі знак; 4) востры аловак; 5) чэрствы характар.

В4.Знайдзіце словазлучэнне, у якім прыметнік ужыты ў пераносным значэнні:

1) цяжкія словы; 2) кароткі дзень; 3) глыбокая канава; 4) востры нож; 5) высокі рост.

В5.Знайдзіце ў сказе спалучэнне слоў, адноз якіх ужыта ў пераносным значэнні.

Пражытыя гады ляцяць, як жалуды ў траву.

В6.Знайдзіце ў сказе слова, якое ў беларускай мове з'яўляецца амонімам.

Гітара была добрая, з прыгожымі малюнкамі на версе, з вялікім чырвоным бантам на канцы грыфа.

Варыянт 2

Тэст А

 А1.Адзначце словазлучэнні, у якіх выдзеленыя словы ў беларускай мове толькі адназначныя:

1) белы бэз;2) уладар дзяржавы;3) дзівіцца настойлівасці;4) сапраўдны мастак;

5) голасна чытаць.

А2. Адзначце словазлучэнні, у якіх выдзеленыя словы ў беларускай мове — мнагазначныя:

1) густыя вейкі;2) зухаваты выгляд;3) выхоўваць павагу;4) частаваць пірагамі;

5) драпежны звер.

A3. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы адназначныя:

1) Сонца зноўзахуталася ў хмары, і ясны дзень адразу змяніўся шэрымі непрыветлівымі прыцемкамі.

2) 3 другога боку высокая танклявая елка праціскае скрозь дубовыя галіны свае калючыя лапы.

3) Рослы і здаровы юнак вельмі мне нагадаў свайго бацьку.

4) У культурным пласце Берасцейскага гарадзішча добра захаваліся драўляпыя пабудовы і рэчы гаспадарчага побыту.

5) Веру, братцы, у нашу сілу, веру ў волі нашай гарт...

А4. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы мнагазначныя:

1) Густыя лазовыя кусты хаваюцъ ад людскога вока мурожную паляначку.

2) Лютавала ранняя суровая зіма; трашчалі марозы, вылі завеі.

3) Кожны ў ланцугу ледзь бачыў наперадзе свайго таварыша, які то знікаў у кустах, то зноў паказваўся.

4) Дзе ж ты дзенешся зімою? Хто табе прытулак дасць?

5) Якая заслуга, такая і пашана.

А5. Адзначце спалучэнні слоў, у якіх выдзеленыя словы ўжыты ў пераносным значэнні:

1) кола інтарэсаў; 2) залаты характар; 3) разгарнуць кнігу; 4) цвёрдыя веды;

5) дзяўчына спявае.

А6. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы ўжыты ў пераносным значэнні:

1) Маўчала возера ў тумане, ды вербы плакалі у цішы, на днесінеючае твані лілеі вецер варушыў.

2) Уздоўж сцежак растуць маладыя каштаны, таполі, бярозкі.

3) А вечар глыбеў, непрыкметна пераходзячы ў ноч.

4) Матуліны рукі нас песцяць, галубяць, так шчыра, як маці, ніхто нас не любіць.

5) Агорнутыя сіняватаю смугою, журботна пазіралі далечы і ніклі ў святле жнівеньскага сонца.

А7. Адзначце словазлучэнні, у якіх выдзеленыя словы ўжыты ў прамым значэнні:

1) корань слова;2) цыркавая арэна; 3) залаты гадзіннік;4) школа на канікулах;

5) ружовыя мары.

А8. Адзначце сказы, у якіх выдзеленыя словы ўжыты ў прамым значэнні:

1) Неспадзявана вёсны таюць, і зноў наперадзе зіма.

2) У лесе яшчэ цёмна, чакаеш, пакуль добра развіднеецца, кабпершаму агледзець грыбныя мясціны.

3) Экспрэс імчыцца ў далі сінія, аж іскры сыплюцца з-пад шпал.

4) Герой хацеў бы бачыць жыццё пабудаваным згодна з тымі ідэаламі, якія выпеставаў ён у сваёй душы.

5) Калі мінулых дзён не забываеш — ты любіш дзень сягонняшні мацней...

А9. Адзначце словы-амонімы:

1) вырай — 'цёплы край, куды вылятаюць на зіму птушкі' і вырай — 'чарада пералётных птушак';

2) коска — 'невялікая каса, якой косяць траву' і коска — 'знак прыпынку';

З) мароз — 'моцны холад, сцюжа' і мароз — 'вельмі халоднае надвор'е';

4) выслаць — 'адправіць, паслаць' і выслаць — 'услаць паверхню якім-небудзь матэрыялам';

5) зенітны — 'які адносіцца да зеніту' і зенітны — 'прызначаныдля стральбы па паветраных цэлях'.

А10. Адзначце тыя пары сказаў, у якіх выдзеленыя словы з'яўляюцца амонімамі:

1) I слязінка адна з воч матулі старой пала ў гэта вядзерка з крынічнай вадой.

Ды толькі не здаўся народ Беларусі, не стаў на калені, не паў, не сагнуўся.

2) Начальнічыя чыны не павінны дыктаваць адносіны з таварышамі.

Маленькі Зміцер ляжаў на печы і наглядаў, як пераменьваюцца чыны ў кроснах, як бегае чаўнок і рытмічна пастукваюць набіліцы.

3) Грузчыкаў не пускалі на прычал, бо там ужо знаходзіліся належныя ўлады і праводзілі следства.

Я пакораны ўладай тваёй, чараўніца-вясна.

4) Дзеці баяліся бога, што сярдзіта назіраў з абраза на покуці.

Скарылася стыхія, змяніла свой абраз.

5) Вярнула смелая Марылька гаспадару каня і ўсё дабро.

Сонца вярнула з поўдня, пякло, паліла твар.

А11. Адзначце мнагазначныя словы:

1) верш — 'невялікі мастацкі твор, напісаны рытмізаванай мовай і верш — 'рытмізаваная мова';

2) экіпаж — 'легкая пасажырская павозка' і экіпаж — 'каманда, асабовы састаў карабля, самалёта, танка';

3) дапоўніць — 'зрабіць больш поўным, дабавіць звыш таго, што маецца' і дапоўніць — 'дадаць новыя даныя да таго, што было сказана іншым';

4) узвод — 'вайсковае падраздзяленне' іўзвод - 'частка затвора агнястрэльнай зброі';

5) правільны — 'які не адступае ад правіл, норм' і правільны — 'які адпавядае сапраўднасці'.

А12. Адзначце пары словазлучэнняў, у якіх выдзеленыя словы з'яўляюцца амонімамі:

1) уступберага — аркестравы ўступ; 2) вясёлая кампанія — выбарачная кампанія;

3) дзвярны касяк — касяк журавоў;    4) ружовая хустачка — ружовыя мары;

5) кляновы ліст — выканаўчы ліст.

 Тэст В

В1. Закончыне фармулёўку:

Асноўнае значэнне слова, якое замацавалася за ім як пастаяннае, - гэта значэнне…

В2. Знайдзіце і запішыце словазлучэнне, у якім выдзеленае слова ўжыта ў пераносным значэнні:

1) тэлефонны апарат; 2) прыйсці на заняткі; 3) чыстае паветра; 4) яркая фарба;

5) цвёрдая воля.

В6. Знайдзіце ў сказе слова, якое ў беларускай мове з'яўляецца амонімам.

Увесь май з поўначы дзьмуў калючы вецер, сек буйным дажджом настылую за зіму зямлю.

разгарнуць » / « згарнуць